Τρίτη 20 Φεβρουαρίου 2018

Περί της αγωγής του προσώπου και ο ρόλος των Δασκάλων

Image result for εικόνες δάσκαλος έδρα 

Έχω την τύχη -και την ατυχία μαζί- να περιστοιχίζομαι από δασκάλους, κάθε λογής. Δασκάλους με πτυχία, αγράμματους δασκάλους -της ζωής-, σοφούς δασκάλους της ψυχής, αλλά και δασκάλους  ήθους. Του ήθους που χαρακτηρίζει τον πολίτη, τον συνεργάτη, τον φίλο, τον γονιό, τον άρχοντα, τον μεγαλύτερο, τον ανώτερο, τον ίσο, τον κατώτερο. Έτσι κι εγώ, σιγά-σιγά, αναγκάστηκα να πειθαρχήσω στον έλεγχο και  στον αυτοέλεγχο, γιατί δοκίμασα, και είδα πως είναι μεγάλο πράγμα.

Μεγάλη ατυχία σας λέω, γιατί όλοι αυτοί οι δάσκαλοι μου κάνουνε την ζωή δύσκολη. Τίποτε δεν είναι αυτονόητο γι' αυτούς, και τίποτε δεν είναι πλήρες. Τ'ίποτε δεν είναι καλοβαλμένο αν δεν είναι σαφές και δεν κομίζει πληροφορία, και τίποτε δεν είναι λογικό και καλοθεμελιωμένο αν οι επόμενες σκέψεις και πράξεις το αναιρούν ή το ακυρώνουν. Tίποτε δεν είναι σωστό και καθαρό, αν η λανθάνουσα προαίρεση και το κινούν -το πρόσωπο- αίτιο, δεν είναι αληθή και συνεπικουρούμενα μεταξύ τους.

[Την σημασία των ανθρώπων αυτών στην ζωή μου, την έκανε πιο εναργή, ο συγχρωτισμός και με όσους άλλους, είναι, ακριβώς, το αντίθετο. Η αντίθεση ανάμεσα στους δυο κόσμους, έδειξε την αναγκαιότητα των πρώτων και την σημασία βελτίωσης, παρά την ύπαρξη των άλλων].

Τέτοιους δασκάλους, βρήκα πρώτα-πρώτα, στην οικογένειά μου. Και κυρίως τον μπαμπά. Που ήτανε λιγομίλητος. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς ένας άνθρωπος, που είχε περάσει μεγάλες δυστυχίες. (Τί να έλεγε; για τις συμφορές του;) Ίσως όμως, αυτές οι δυστυχίες, να τον έκαναν έναν άνθρωπο τόσο καλλιεργημένο, και με τόσο λεπτούς τρόπους κι ευαισθησίες. Δεν θύμωνε ΠΟΤΕ. "Μιλούσε" με τα έργα του, και με τον τοίχο ασφάλειας και βεβαιότητας που έχτιζε για μας μ' αυτά. Έτσι καλωσυνάτος και πράος που ήτανε, δεν στάθηκε δυνατόν να του αντισταθείς ποτέ, γιατί δεν αποφαινότανε τί πρέπει να κάνεις, παρά μόνο σε παρακινούσε να κάνεις το σωστό. Πρωτίστως, για σένα τον ίδιο, και για την ζωή σου. Ό,τι έλεγε ήτανε νόμος, πρώτα για τον ίδιο, και μετά για όλους μας. Ήτανε ο φάρος μας, κι εμείς γύρω του ελεύθερα και δασκαλεμένα, πουλιά.

Μετά, ήτανε η μαμά. Μια γυναίκα πολύπαθη, με τεράστια αγκαλιά και μια καρδιά γεμάτη αγάπη για όλους. Η μαμά, ήτανε πάντα πρόθυμη, ακούραστη κι ικανώτατη για ένα σωρό πράγματα. Μεγάλο σχολείο στάθηκε η θητεία μας κοντά της, γιατί χωρίς πολλά λόγια, με το παράδειγμά της, μάθαμε πιο πολλά από όσα ο καθένας μας χρειάστηκε για την ζωή του.

Μετά, τα μεγάλα μου αδέλφια. Στην φροντίδα και την προστασία τους έμαθα να μαθαίνω και να αντιμετωπίζω τα πρώτα μου προβλήματα.

Κι από 'κείνο το σημείο ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι, που όπως φαίνεται δεν τελειώνει ποτέ. Γιατί το ταξίδι της μελέτης, και της γνώσης σε πάει τόσο μακριά, όσο έχεις διάθεση να προχωρήσεις.

Κάποια στιγμή στη ζωή μας, αρχίζουμε την διερεύνηση των αδιεξόδων μας, χωρίς καθοδήγηση και χωρίς οικογενειακή προστασία. Κι από τότε και μετά, αρχίζει και η ευθύνη μας. Η προσωπική μας ευθύνη, για όσα υποστηρίζουμε, για όσα εφαρμόζουμε και για όσα θα έπρεπε να εφαρμόζουμε στην προσωπική μας ζωή -για το μέλλον μας-, αλλά, και στην επαγγελματική και στην οικογενειακή μας ζωή. Ευθύνη, για την παράσταση και την συνολική μας παρουσία και επίδραση στις όποιες συμβάσεις ή διαπραγματεύσεις, προσωπικές και επαγγελματικές, θα μας τύχουν από εδώ κι εμπρός να διεξάγουμε, με όχημα την προσωπικότητά μας, και με βάση τις αξίες και τις αρχές μας.

Παρατήρησα ότι πολλοί άνθρωποι έχουνε μια φαινομενικά ανεξήγητη δυστοκία στην έκφραση. Στην απλή διατύπωση των συναισθημάτων και των σκέψεών τους. Δυσκολία να ενεργήσουν κατά τη γνώση και την συνείδηση πού έχουν για τις αξίες και τις αρχές τους. Αυτές, οι τελευταίες, συνήθως, αν και δεν ξεδιπλώνονται στον λόγο (κατά την συζήτηση ή την διαπραγμάτευση), αποτελούν, ωστόσο, την κινητήρια ώθηση του ανθρώπου για κάθε δράση του. Αυτές οι αρχές και οι αξίες του ανθρώπου, αποτελούν την βάση για την (οποιαδήποτε) ιδεολογία του, για την πίστη του, για την κοινωνική του συμπεριφορά, αλλά και για τις πιο προσωπικές του εκδηλώσεις. Είναι σαν να λέμε, οι τροχιές της πορείας του.

Όσο πιο καλλιεργημένος ο άνθρωπος, τόσο πιο συμπαγείς και συνεκτικές είναι οι αξίες και οι αρχές του. Γιατί έχει κώδικα, με ναι και όχι. Κι όσο πιο μορφωμένος, με πτυχία και διπλώματα, τόσο πιο πολύ διατρέχει τον κίνδυνο να γίνουνε οι "αξίες και οι αρχές" του τεχνικά εργαλεία και μέσα για να πετυχαίνει και τους πιο απίθανους σκοπούς, ακόμη και αντιφατικούς (και προς τον εαυτό του τον ίδιο)! Αρκεί να μπορεί να δικαιολογήσει ή να υποστηρίξει, κατά περίσταση, την συγκεκριμένη δραστηριότητα, στόχο ή ενέργεια.

Στην περίπτωση αυτή μιλάμε για εξειδικευμένους και ταλαντούχους, κι όχι, αναγκαίως, για καλλιεργημένους, λογικούς και συνεπείς, ανθρώπους. Οι πρώτοι έχουν ικανότητες και επιτηδειότητες, ενώ οι δεύτεροι έχουν αξίες και αρχές, χωρίς να υστερούν και σε άλλα ταλέντα και ικανότητες.

Ανάμεσα σ' αυτές τις δυο κατηγορίες προσωπικοτήτων, στέκει ως προηγούμενη κατάσταση, κι εκείνη της προσωπικότητας που βρίσκεται υπό διαμόρφωση. Συχνά, σήμερα, υπό συνθήκες έωλες. Συνθήκες που δεν αποσκοπούν στο να βοηθήσουν τον άνθρωπο στην αυτογνωσία του, και στον αυτοπροσδιορισμό του, με βάση την πραγματικότητα και τα ιστορικά δεδομένα, και με βάση ένα ηθικό κώδικα συμπεριφοράς. Αντίθετα, στις μέρες μας, όλο και πιο πολύ, οι σκοποί της παιδείας και της εκπαίδευσης των νέων, αφίστανται όλο και περισσότερο από την συμβολή τους στον αυτοπροσδιορισμό του νέου (με βάση τα παραπάνω), κυρίως, για την προστασία και την ικάνωσή του.

Η παιδεία και η εκπαίδευση των νέων σήμερα, διεξάγεται με κύριο σκοπό την χρησιμότητα των γνώσεων και των ικανοτήτων τους, χωρίνς ασφαλώς, να προσδιορίζεται ο αποδέκτης και ο χρήστης της χρησιμότητας των νέων μας. Ενώ θα έπρεπε αυτή (η "χρησιμότητα") να αποσκοπεί στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του νέου ανθρώπου, ώστε αυτός να καθίσταται ικανός για τις προκλήσεις της ζωής του και για να πολιτεύεται (για να ζεί ως πολίτης), συνήθως, αποσκοπεί στην δυνατότητα να συμβάλλει στην απασχολησιμότητά του, δηλ. στην πρόσληψή του (συχνά "έναντι πινακίου φακής") για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων και των αναγκών κάποιων άλλων. Συμφέροντα και ανάγκες ιδιοτελείς, ως σύνολο. Κι αυτό, έχει ως αποτέλεσμα, ο άνθρωπος να χρησιμοποιείται ως εργαλείο και ως διάμεσος για την ικανοποίηση συμφερόντων και στρατηγικών σχεδίων που δεν τα γνωρίζει στην ολότητά τους, και που συχνά απεργάζονται την καταδολίευση ακόμη και των ίδιων αυτού συμφερόντων και των απώτερων αναγκών του.

Οι νέοι σήμερα διδάσκονται ευπροσαρμοστικότητα προς την (ιστορική/οικονομική/πολιτική) νεωτερικότητα, που ανά πάσα στιγμή αλλάζει το κοινωνικό πρόταγμα, όταν τα συμφέροντα αλλάζουν πλευρά, αντικείμενο, σκοπό ή μέσα. Διδάσκονται τον παραλογισμό (της καταστροφής των άλλων, ακόμη και λαών, χωρών ή ηθών και παραδόσεων, αλλά και προσωπικών ή εθνικών ταυτοτήτων), όταν οι σχεδιαστές των σκοπών της εκπαίδευσης, δηλ. "τα αφεντικά", διατάσσουν κάτι τέτοιο, ώστε να βρεθούν οι μελλοντικοί ικανοί (ή ελαστικής συνειδήσεως και ελαστικών αξιών και αρχών), ως πολιτικοί ή ως ειδικοί "επιστήμονες".

Στρατευμένοι κι επιστρατευμένοι πολιτικοί, image και opinion makers, εντεταλμένοι δημοσιογράφοι και οικονομολόγοι, δάσκαλοι, γιατροί και δικηγόροι, ακόμη και καλλιτέχνες ακολουθούν τις σειρήνες των παχυλών αμοιβών που δίνουν για την εκπλήρωση των "μεγάλων σκοπών" τους οι άρχοντες των καλά φυλασσόμενων απώτερων και ιδιοτελών πολιτικών. Που είναι κυρίως
  • η συγκέντρωση του παγκόσμιου πλούτου σε λίγα χέρια, 
  • η περιθωριοποίηση πολιτικών-οικονομικών ή και εθνικών αντιπάλων 
  • η εργαλειοποίηση του κοινού ανθρώπου και 
  • η απογύμνωση της ζωής του από κάθε νόημα, ακόμη-και κυρίως- από την ελευθερία του για να την ορίζει.
Εκπαίδευσαν τον άνθρωπο στην αλαλία για την ζωή του και το νόημά της, στην ασχετοσύνη του προς τον κόσμο της ιστορίας και της παράδοσής του, στην ρήξη με την λογική και την αυτογνωσία. Και λαλίστατον ως προς τις εξατομικευμένες μικρές και ιδιωτικής χρήσης μικρο-ελευθερίες του. Κι έτσι, κατάφεραν την πρόσδεσή του στον συρμό της μόδας και της εποχής, που οι ίδιοι οι (όντες και οι επίδοξοι) άρχοντες δημιουργούν. Τον έκαναν έναν άπατρι, άγλωσσο, αναίσθητο, ανόητο, φτηνό και μισθοφόρο παπαγάλο.

Οι απλοί άνθρωποι τελικά δεν μάθανε να κοινωνούν με τους άλλους τα ερωτήματα και τις αγωνίες τους. Από φόβο μη φανούνε τάχα αφελείς, λιπόψυχοι, δειλοί ή ενδεείς. Ή από περηφάνεια, μην αποκαλυφθεί κάτι που θέλανε να κρατήσουν μυστικά φυλαγμένο. Ή κι από σύμπλεγμα ακαταδεξιάς, για να μη γενούνε αντικείμενο συζήτησης στο στόμα του κόσμου. Κι έτσι χάσανε την ευκαιρία της κοινωνικής συνοχής και γίνανε ανόητοι ακόλουθοι και φθηνοί μισθοφόροι σ' ένα σκοπό που δεν τον γνωρίζουν, ή δεν τον συνειδητοποίησαν ποτέ.

Ας μην μιλάμε για τους συνειδητούς εργολάβους της διάλυσης και του μίσους. Αυτούς που διαδηλώνουν, διακηρύσσοντας πως "κανένα έθνος δεν μας ενώνει, καμμία γλώσσα δεν μας χωρίζει". Αυτοί εννούν πως δέν έχουνε δεσμούς και σχέσεις με κανέναν, και πώς μιλάνε την μόνη γλώσσα που τους δίνει ευχαρίστηση, που τους δίνει απόλαυση και αμοιβές, και δεν έχει κανένα κόστος γι' αυτούς.

Θαρρώ πως λείπουν οι δάσκαλοι που σφυρηλατούν στους νέους γνώση και ήθος μαζί. Γιατί φαίνεται, πως η επιστράτευση που κήρυξαν τα μεγάλα συμφέροντα, πλάνεψαν και όσους από τους δασκάλους, από τύχη, βρεθήκανε στο πόστο αυτό.

Και θα σταθώ στην άποψη, που κάποτε ένας Δάσκαλος, είπε, πως "Ο κακός ο δάσκαλος, δεν κάνει ζημιά σε μιά μόνο τάξη. Κάνει ζημιά σε κάθε τάξη που κάθε χρόνο και για όσα χρόνια διδάσκει, πέρα κι από εκείνους που επηρεάζει, λόγω της ιδιότητάς του".

Δηλαδή, αν λογαριάσουμε πως μια τάξη έχει μέχρι 30 παιδιά, και πως ένας δάσκαλος διδάσκει για 35 χρόνια, τότε αυτός, πέρα από την πολιτεία, ζημιώνει -ασυγχώρητα- και χίλιες τόσες, ακόμη, ψυχές.

Επιτακτική λοιπόν είναι η ανάγκη για δασκάλους, που θα μας μάθουνε Λογική, θα μας διδάξουνε με το παράδειγμά τους ήθος και αυτογνωσία.
  • Θα μας μάθουνε να (θέλουμε να) μιλάμε και να ακούμε προσεκτικά, 
  • να καταλαβαίνουμε μετά από έλεγχο αυτού που ακούμε, 
  • να ελέγχουμε αυτό που μας ζητάνε και να το συσχετίζουμε μ' εκείνο που μας δίνουνε, 
  • να εξετάζουμε καλά -από πριν- αυτό που θα δεχτούμε ή θα ανεχτούμε, 
  • αυτό που θα παραχωρήσουμε ή θα επιτρέψουμε, 
  • κι αυτό που θα απορρίψουμε. 
  • Να δεσμευόμαστε για ό,τι έχει αξία και σημασία για εμάς και για την ζωή μας, και
  • για όσα χρεωθήκαμε να μεριμνάμε.
  •  Να μπορούμε να λέμε στην ζωή μας, όσες φορές κι αν χρειαστεί, το μεγάλο "ναι" ή το μεγάλο  "όχι". 
  • Κι όχι να σερνόμαστε ως ανεγκέφαλα έρμαια χωρίς αντιστάσεις.

Κι αν μας λείπουν οι δάσκαλοι, οι -διορισμένοι από την πολιτεία- εκπαιδευτές, ας διδαχθούμε (καθένας από εμάς) από την Ιστορία μας, από τις παραδόσεις μας, από τους μάρτυρες και τους ήρωες, κι όχι από τους Εφιάλτες, τους ριψάσπιδες κι από τους δραπέτες της ζωής και της ευθύνης, που κρύβονται πίσω από ισχυρές πλάτες και κλειστές πόρτες.

Σημείωση: Ετούτες οι σκέψεις, γραμμένες σε μια οδυνηρή για την πατρίδα χρονική στιγμή, γεμάτη σκάνδαλα και ατασθαλίες, έχουνε στενή συνάφεια μ' ένα προγενέστερο σημείωμα, με τίτλο: Πλουτάρχου: Περί παίδων αγωγής (απόσπασμα), εδώ: http://www.filareti.gr/2014/09/blog-post_11

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου