Προβληματιζόμενη για την αιτία των δεινών μας, συνάντησα τούτη την συνέντευξη (huffingtonpost.gr). Κι η καίρια τοποθέτηση του Χ. Γιανναρά, νομίζω πως μου δίνει μια πολύ σημαντική απάντηση. Και τούτο, γιατί βάζει τα πράγματα στη θέση τους: Όλα αρχίζουν από την γνώση, από την συνειδητή φροντίδα, από την ωρίμαση. Κι όχι μόνο των καρπών, αλλά κυρίως από την ωρίμαση των ανθρώπων. Γιατί δεν ωριμάζει μια προσωπικότητα, αλλά -και συνεκδοχικά- ούτε η κοινωνία, χωρίς να καταβάλλει τον απαιτούμενο μόχθο, την επιμέλεια και την υπομονή που απαιτεί η επίτευξη του αποτελέσματος. Δεν υπάρχουν, πουθενά στη φύση και στη ζωή, έτοιμα αποτελέσματα. Όλα θέλουν την κατάλληλη παιδεία μας, τον χρόνο τους και την κατάλληλη συμμετοχή μας.
Δημοσιογράφος: Μου λέτε αυτά τα πράγματα για τη Δύση ενώ έχετε σπουδάσει, όπως και άλλοι Έλληνες διανοούμενοι και εργαστεί εκεί…
Ο Χ. Γιανναράς απαντά:
Αυτό ακριβώς είναι το δυναμικότερο στοιχείο αυτής της στάσης. Πριν από εμάς, όλοι οι λεγόμενοι ελληνοκεντρικοί διανοούμενοι, ο Κόντογλου, ο Πικιώνης, ο Θεοτοκάς, ο Λορεντζάτος, ο Σαραντάρης, ο Ελύτης, όλοι τους φάγανε τη Δύση με το κουτάλι. Διότι μόνο εάν ζήσεις στη Δύση και τα αδιέξοδα της Δύσης, ξυπνάει μέσα σου το ενδιαφέρον να δεις εάν υπάρχει κάτι διαφορετικό στη δική σου παράδοση.
Ένας άνθρωπος που αγνοεί την Δύση, δεν μπορεί να είναι Έλληνας. Γι’ αυτό και όλοι μας επιμένουμε, εννοώ όσοι έχουμε αυτή την οπτική, ότι η μετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι απαραίτητη.
Εάν πάψει να μετέχει στην ΕΕ η Ελλάδα, τότε βγαίνει από το ιστορικό γίγνεσθαι. Έχεις ταυτότητα όταν έχεις ετερότητα. Όλοι μου οι δάσκαλοι ήταν ο Χάιντεγκερ, ο Βιτγκεστάιν, ο Νίτσε, ο Λακάν. Και αυτό διότι γεννήθηκα και μεγάλωσα ως δυτικός, με δυτική εκπαίδευση, με δυτική θρησκευτικότητα, με θαυμασμό προς τη Δύση. Οπότε, κάποια στιγμή, όταν γεννήθηκε μέσα μου το ερώτημα, ευτυχώς εγκαίρως, τί έχει οδηγήσει σήμερα τη ζωή μας σε αδιέξοδα, ακολούθησα αυτούς τους μεγάλους που μου έδειξαν με την κριτική τους ποιο ήταν το λάθος στη δυτική ιστορική εξέλιξη. Η κριτική του Χάιντεγκερ σπάζει κόκαλα. Εάν δεν περάσεις από αυτή τη θητεία και μαθητεία, δεν μπορείς να ανακαλύψεις τη διαφορά.
Δημοσιογράφος: Ίσως να ήταν χρήσιμο να μας βοηθήσετε να καταλάβουμε λίγο την ιστορική πορεία της Δύσης, όπως την αντιλαμβάνεστε. Από τα γραπτά σας βλέπω ότι δίνετε έμφαση στον Αυγουστίνο, καθώς λέτε ότι αυτός διαμόρφωσε τη δυτική σκέψη.
Ο Χ. Γιανναράς απαντά:
Ναι και στις συγκυρίες που ανέδειξαν τον Αυγουστίνο ως κεφαλάρι, τον μεγάλο πατέρα του δυτικού πολιτισμού. Όλοι οι ιστορικοί, και τα έχουν μελετήσει οι δυτικοί ιστορικοί αυτά και, ξέρετε, είναι πολύ τίμιοι, συμπίπτουν σε αυτή τη διαπίστωση: Αυτά τα στίφη τα βαρβαρικά που έφτασαν στη Δύση από τον 4ο έως τον 6ο αιώνα, ξεκινούσαν από τα οροπέδια της Ασίας, πέρα από τα Ουράλια. Ζητώντας βοσκοτόπια, η μια φυλή πίεζε την άλλη και την εκτόπιζε. Κάποια στιγμή πέρασαν και τον Ρήνο και μπήκανε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τότε, ήταν κάτι αντίστοιχο όπως η Ευρώπη, ήταν, δηλαδή, κάτι ζηλευτό. Όμως αυτοί οι λαοί ήταν πολεμικά φύλα. Ήξεραν μόνο τον πόλεμο και το κυνήγι, δεν ήξεραν καν τι σημαίνει αγροτική καλλιέργεια. Μιλάμε για πολύ χαμηλό επίπεδο.
"Δεν ήξεραν καν τι σημαίνει αγροτική καλλιέργεια", λέει ο Γιανναράς. Ετούτη η φράση του, είναι, νομίζω, το κλειδί! Για φανταστείτε πόσο χρόνο θέλει ένας σπόρος για να γίνει φυτό και για να καρπίσει! Και πόσο χρόνο θέλει για να "καρπίσει" ο άνθρωπος! Κι εμείς (όλος ο κόσμος σήμερα) αποζητάμε να πιάσουμε άμεσα το θήραμα, για να το γευτούμε και να μας χορτάσει, και το κατάφορτο περιβόλι. για να το καρπωθούμε άμεσα, κι ύστερα, ερημωμένο, να το εγκαταλείψουμε και να πάμε σε άλλο! Και τούτο το κάνουμε, προσποιούμενοι, ψευδώς και ανεντίμως, άγνοια, όσον αφορά τα στάδια της εκτροφής και της καλλιέργειας. Ενώ, πρόκειται απλώς για ασκεψία ή ασυνειδησία! Γιατί εμείς, γνωρίζουμε τον χρόνο μέχρι την σοδειά, τις απειλές και τους κινδύνους από τους άρπαγες!
Σήμερα, εμείς, μιμούμενοι τον νέο κόσμο, που σήμερα ζούμε στα σπλάγχνα του, μάθαμε από αυτόν, να τα θέλουμε όλα, εδώ και τώρα, χωρίς κόπο, χωρίς κόστος. Αρπάζουμε ή αγοράζουμε. Ονειρευόμαστε πως τά' χουμε κιόλας! Ή εξαγοράζουμε την άρνηση κι απεμπολούμε τα "τίμια", για να αποκτήσουμε το αντικείμενο του πόθου μας. Πάθος, που θα μας οδηγήσει σε μια στιγμιαία απόλαυση της εξουσίας και της πλησμονής. [Όπως ο ΣΥΡΙΖΑ που πήρε την πολιτική εξουσία, κι άκαρπη, την έχει και την κρατάει, απλώς προς εξουσιαστική του τέρψη. Μα το κακό μ' αυτόν, είναι η ψυχραιμία του, καθώς μας εξηγεί τα ανεξήγητα, έχοντας (ή προσποιούμενος ότι έχει) ολοσχερώς λησμονήσει τα υπεσχημένα, ή όντας ανίκανος να κατανοήσει τις περιστάσεις].
Η πραγματικότητα που βιώνουμε είναι το αντιφέγγισμα της πνευματικής μας αταξίας, γιατί χωρίς να προσαρμόσουμε τις επιταγές του καιρού στην ιδιοπροσωπία μας, προσαρμοστήκαμε μηχανιστικά, εξωτερικά, κι εμείς σ' αυτές, όντας διαφορετικοί από τους φορείς τους, και σταθήκαμε πιθηκίζοντας "δυτικά", μπροστά στον καθρέφτη της δύσης.
Έτσι συμβαίνει κάθε φορά, που θέλουμε την ικανοποίηση των επιθυμιών μας χωρίς να καταβάλλουμε το αντίστοιχο κόστος, ή το τίμημα που αναλογεί. Κάθε φορά που θέλουμε τους καρπούς χωρίς την καλιέργεια. Το αποτέλεσμα χωρίς την διαδικασία και τους (φυσικούς ή ηθικούς) κανόνες παραγωγής του.
