Η Συναισθηματική Νοημοσύνη και ο ρόλος της στην ζωή μας

 

Στις βασικές και αδήριτες ανάγκες του ανθρώπου, που θέλει να νιώθει πληρότητα στη ζωή του, ασφάλεια, αυτοπεποίθηση και ψυχική γαλήνη,  συγκαταριθμούμε

• την ανάγκη να αγαπά,
• την ανάγκη να τον αγαπούν και
• την ανάγκη να αισθάνεται ότι έχει αξία.

Για να ικανοποιηθούν αυτές οι ανάγκες μας, πολλές φορές δεν μπορούμε να αποφύγουμε συγκρούσεις και διαξιφισμούς ακόμη και με πρόσωπα του οικογενειακού μας κύκλου, αλλά και του ευρύτερου επαγγελματικού μας χώρου. Τέτοιες συγκρούσεις συχνά συνεπάγονται -εκτός από συναισθηματικά, και- οικονομικά αδιέξοδα, που μας οδηγούν στην απογοήτευση, αφού μας στερούν την δυνατότητα της εργασίας και της αμοιβής από αυτήν. Μιας αμοιβής, που αποτελεί το αντίκρυσμα της εργασιακής μας απόδοσης, δηλαδή την ικανότητά μας να εξασφαλίζουμε τα αναγκαία για την επιβίωσή μας. Αυτό που αποτελεί την προσωπική μας αξιακή συμμετοχή, στο χώρο της εργασίας.

Φαίνεται πως δεν είναι όλοι πρόθυμοι να αναλάβουν το έργο της λυσιτελούς κάλυψης αυτών των αναγκών, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται αντιδράσεις ανεξέλεγκτες και αυτοκαταστροφικές, ή καταστάσεις ασυνεννοησίας, ψυχρότητα κι εχθρότητα εκεί που δεν θα έπρεπε -δηλαδή εκεί που δεν χρειάζεται, ή δεν νοείται- να υπάρχει.

Η ασυνεννοησία είναι ένα τεχνικό πρόβλημα, που μπορεί να οφείλεται σε περιστασιακά κακές συνθήκες ή σε άγνοια και ανικανότητα. Αλλά η απόδραση από την ευθύνη της λειτουργικής επικοινωνίας είναι μια απολύτως λαθεμένη και επιβλαβής επιλογή. Η εμμονική άρνηση μάλιστα, μπορεί να φτάνει καμμιά φορά ακόμη και στα όρια της ψυχικής πάθησης. Στην περίπτωση αυτή, χρήσιμο είναι να βοηθηθούν "οι φυγάδες της ευθύνης και της λογικής" προκειμένου να αποφασίσουν, ότι πρέπει κι αυτοί να ψάξουν για να βρούν τον δρόμο της (αυτογνωσίας και της) αγάπης. Όχι μόνο για να αγαπήσουν, όσο -και κυρίως-για να αγαπηθούν και οι ίδιοι.

Όχι απλά να συναντήσουν το άλλο τους μισό και να ερωτευτούν, αλλά να αγαπηθούν. Να αγαπηθούν γι' αυτό που είναι. Ελεύθεροι, ελεύθερα, να διαλέγουν το πρακτέον και τηρητέον, και να χτίζουν το σύστημα αξιών που θα σαρκώσουν με την ζωή τους. Να δημιουργούν δεσμούς και σχέσεις εμπιστοσύνης, σχέσεις σεβασμού και αναγνώρισης.

Για το πώς θα γίνουν όλα αυτά, ειδικά μάλιστα όταν πρόκειται για δύσκολες περιπτώσεις άρνησης και απροθυμίας (να δοκιμάσει ο άνθρωπος τις δυνάμεις του), χρειάζεται, μάλλον, η γνώμη των ειδικών. Το πρώτο βήμα, θα έχει γίνει, όταν κατανοήσουν, πως είναι αποκλειστικά δική τους η ευθύνη να γίνουν οι ίδιοι ικανοί, αξιόπιστοι κι αξιαγάπητοι. Κι αυτό αφορά όλους, ανεξαιρέτως, τους ανθρώπους.

Η λαχτάρα για αγάπη, είναι στο χέρι μας! Κανείς δεν μας εμποδίζει να αγαπάμε, εκτός από τον κακό μας εαυτό. Η λαχτάρα μας όμως να είμαστε αξιαγάπητοι, προϋποθέτει και την προσπάθεια (πνευματική και ψυχική) για το αντίστοιχο αποτέλεσμα.

Aν η αντίστοιχη προσπάθεια, μας φαίνεται εξαιρετικά δύσκολη, θα πρέπει να αρχίσουμε από την κατανόηση και την παραδοχή πως η προσπάθεια αυτή είναι απολύτως αναγκαία. Γιατί δεν γεννιόμαστε με ικανότητες, αλλά τις αποκτάμε.

Σήμερα έχει κατανοηθεί πως η επικοινωνιακή μας ικανότητα, και συνεπώς, η ικανότητά μας να αλληλεπιδρούμε  με τους άλλους,  βασίζεται στην συναισθηματική μας νοημοσύνη. Είναι λάθος να πιστεύουμε πως όταν υπολογίσουμε τα νούμερα (οικονομικούς στόχους και προγράμματα), θα μας βγούν και τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα είναι απόρροια της συνδρομής πολλών συνθηκών, και κυρίως, της συνεργασίας και της σύμπραξης. Της επαφής και της αλληλεπίδρασής μας με τους άλλους. Με πολλούς άλλους. Και θα πρέπει να έχουμε την απαιτούμενη ικανότητα προς τούτο. Και μάλιστα, άσχετα από τα διπλώματα και την επιστημονική μας δεινότητα ή την ευφυϊα.

Ο δρ Goleman, συγγραφέας του βιβλίου Συναισθηματική Νοημοσύνη, αναφέρει ότι ως Συναισθηματική Νοημοσύνη (E.Q) χαρακτηρίζουμε την ικανότητα του ανθρώπου:

• να ενεργοποιεί τον εαυτό του
• να επιμένει
• να επιβιώνει παρ' όλες τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες
• να ελέγχει τις παρορμήσεις του, και
• να καθυστερεί την ικανοποίηση των αναγκών του.

Ο άνθρωπος που διακρίνεται για την συναισθηματική του νοημοσύνη θα αποφύγει συστηματικά να κάνει τα λάθη που κάνουν όσοι δεν την έχουν. Θα αποφύγει, λόγου χάριν

• να χαθεί μέσα στον πόνο κάποιου, γιατί θα συμπάσχει, ασφαλώς, μαζί του, αλλά με μέτρο. Δεν θα ξοδέψει όλη του την ενέργεια για κάποιον ξένον τρίτο
• να κάνει διαρκώς παράπονα
• να υποταχτεί και να ελέγχεται, κάθε φορά, απλώς και μόνο με την ευκαιρία που είναι πρόθυμος να βοηθήσει
• να ασχολείται και να χάνει την ώρα του με υποθέσεις τρίτων και άσχετων
• να εισάγει έριδες και διασπαστικές τάσεις προκειμένου να ωφεληθεί ή να κάνει χάζι 
•  να δημιουργήσει πρόσκαιρους κι έωλους δεσμούς και σχέσεις, αλλά θα χτίσει γερούς δεσμούς

Σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης είναι

• ο χαρακτήρας του ανθρώπου
• το οικογενειακό του περιβάλλον, και
• οι κοινωνικο/οικονομικές του συνθήκες

Οι γονείς με αγάπη, αλλά βάζοντας όρια, μπορούν κατά την ανατροφή και την διαπαιδαγώγηση του παιδιού τους, σε μεγάλο βαθμό να του εμφυσήσουν και να του καλιεργήσουν την συναισθηματική του νοημοσύνη, πιστεύοντας  στις πραγματικές του ικανότητες, τα ταλέντα και την μοναδικότητά του. Χρειάζεται, ωστόσο, να του εμφυτεύσουν πίστη στον εαυτό του, καλλιέργεια υψηλών ηθικών αξιών, αλλά και αισιόδοξη άποψη και στάση για τη ζωή.

Ουσιαστικός είναι και ο ρόλος του Σχολείου, με το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, γιατί μόνο αυτοί μπορούν να έχουν θετική επίδραση στα παιδιά και να τα εμπνεύσουν, ώστε μελετώντας και μαθαίνοντας να ανακαλύψουν την δική τους ευφυΐα και να δοκιμάσουν -τουλάχιστον- να  εκφραστούν δημιουργικά και παραγωγικά.

Συνιστώμενα αναγνώσματα:
1. Ο μύθος της ψυχικής νόσου, π. Φιλόθεου Φάρου
2. Η συναισθηματική νοημοσύνη, Daniel Goleman

 

Σημείωση: Αναδημοσίευση από 3/10/2017

Το νέο πολιτικό σκηνικό

 

Οι κάλπες ανέδειξαν πως τα πολιτικά πράγματα πράγματα στην Χώρα μας άλλαξαν. Ένα πράγμα δεν έχει αλλάξει. Ο τρόπος που η αριστερά βλέπει την κοινωνία.

Η νέα κυβέρνηση που αναδείχθηκ με την νίκη της Νέας Δημοκρατίας θα έχει προβλήματα που δεν τα είχε καμμία προηγούμενη, σε αυτόν τον βαθμό.

Δεν έχει μόνο να κυβερνήσει την Χώρα, σε μια οικονομικά δύσκολη στιγμή. Έχει να κυβερνήσει μια χώρα, με πολίτες, που στο συντριπτικό τους ποσοστό, είναι απαίδευτοι και ανάγωγοι. Δεν ήταν από πάντα έτσι, τα πράγματα στην Ελληνική κοινωνία. Αγράμματους είχαμε πολλούς, ανάγωγους όμως όχι και τόσους.

Χαρακτηριστικό δείγμα της απαιδευσίας των σύγχρονων ελλήνων, αποτελούν και πολλοί (με εξέχουσες θέσεις, ακόμη και) από τους πολιτικούς, οι οποίοι δεν κατανοούν το περιεχόμενο των όρων που χρησιμοποιούν για να εκφραστούν. Δεν κατανοούν ούτε το περιεχόμενο, το νόημα και τις συνέπειες των πολιτικών θέσεων που ευαγγελίζονται ότι θα υπηρετήσουν ή των αξιακών συστημάτων που οραματίζονται να σαρκώσουν.

Το πράγμα καθίσταται πλέον επικίνδυνο, όταν αυτοί κατέχουν θέσεις εξουσίας και ευθύνης. Ευτυχώς, απαλλαχτήκαμε, προς ώρας, από ένα τέτοιο δείγμα.

Το πράγμα δεν είναι λιγώτερο επικίνδυνο, όταν ευαγγελίζεσαι πως οι τεχνοκράτες θα κυβερνήσουν και θα  λύσουν τα προβλήματα του τόπου. Γιατί η κοινωνία δεν είναι μηχανή, για να την λαδώσεις, ούτε υπολογιστής, για να τον προγραμματίσεις σωστά, μια και καλή.

Η κοινωνία είναι ζωντανός οργανισμός που χρειάζεται άγρυπνη φροντίδα, αξιολόγηση και ευθύνη για κάθε βήμα, κάθε μέρα. Όπως ένα παιδί. Το παιδί χρειάζεται την μητρική αγκαλιά και την ιατρική φροντίδα, όπως και την παιδαγωγική μέριμνα και πειθαρχία. Την ενθάρρυνση της τόλμης και της πρωτοβουλίας, την υποχρέωση της εργασίας, αλλά και της ανταμοιβής. Το παιδί δεν χρειάζεται να "κυνηγάει τα όνειρά του" όταν είναι δύο χρόνων, αλλά πρέπει να γνωρίζει που βρίσκεται και από πού ήρθε. Ωστε, μετά από καιρό παίδευσής του, καλλιέργειας και προσωπικής προσπάθειας και εργασίας, να μπορεί να οραματιστεί το πώς να αλλάξει το "εκεί που βρίσκεται" και να πειραματισθεί για το " μέχρι πού μπορεί και θέλει να φτάσει". Δεν θα τ΄ αλλάξει όλα εξαφανίζοντας, ή τρελλαίνοντας, απλώς, όλους τους άλλους.

Η φροντίδα που η κοινωνία χρειάζεται σήμερα, ξεκινάει από τα αρχικά. Από το εισαγωγικό παιδευτικό στάδιο! Στο δημοτικό σχολείο, είναι πια αργά. Εκεί, φτάνει ένα παιδί με έτοιμο χαρακτήρα, μεγάλο εγώ, αναιδή γλώσσα, απέχθεια για τον απέναντι και άρνηση συμμετοχής, σε ό,τι  δεν έχει το πάνω χέρι.

Σε πολλές από τις εκδηλώσεις του δημόσιου βίου μας,  βιώνουμε αυτή την εμπειρία: κινήματα δεν πληρώνω (τα αυτονόητα), πολιτικές αποποίησης ευθυνών (εγώ δεν ήξερα), αντιποίηση αστυνομικής/δικαιοδοτικής/νομοθετικής αρχής και εξουσίας, αντιεπιστημονική χρήση της επιστήμης, και παραποίηση της Ιστορίας. Κατάργηση της μαθητικής εργασίας, μείωση των μαθημάτων και της ύλης, επιδίωξη ρήξης της κοινωνικής συνοχής με  επιλεκτική ρητορική, με την οποία άλλοτε επιβάλλεται η πολιτική ορθότητα αλλάζοντας το περιεχόμενο της γλώσσας, κι άλλοτε με τον διχαστικό λόγο για να εξεγείρονται τα πλήθη σε "επανάσταση" κατά της λογικής και της αποτελεσματικότητας που εμφανίζονται ως οι μάσκες (του τυραννικού) αντίπαλου πολιτικού δέους...

 Ο κ. Τσίπρας, όταν πήρε την κομματική πλειοψηφία, πήρε και τους ΑΝΕΛ "που δεν θα μας πρόδιδαν ποτέ", κι έκανε την κυβέρνηση της "πρώτη φορά Αριστεράς".

Ο κ. Μητσοτάκης πήρε την πλειοψηφία του λαού και υποσχέθηκε ότι θα γίνει κυβέρνηση "όλων των Ελλήνων".  Κι εμείς, αυτό θέλουμε. Μια κυβέρνηση για όλους τους Έλληνες. Τους Έλληνες, όμως.

Δεν θέλουμε μια κυβέρνηση για εγγλέζους, γερμανούς, αμερικάνους, φραντσέζους, ή ό,τι άλλο. Θέλουμε μια κυβέρνηση που δεν θα ντρέπεται να άρχει Ελλήνων, και δεν θα θέλει να μας κάνει ολλανδούς (ή ό,τι άλλο!). Μια κυβέρνηση που θα μιλάει απλά για το σήμερα, θα εργάζεται για το αύριο όλων μας, και θα δείχνει αν  γνωρίζει γιατί και πόσοι δρόμοι της ιστορίας και της ζωής μας είναι έξωθεν κομμένοι, αποκομμένοι και απαγορευμένοι, και έσωθεν πολεμούμενοι, γκρεμισμένοι και συκοφαντημένοι. Θέλουμε μια κυβέρνηση που δεν θα θέλει να ακυρώσει την ιστορική μας διαδρομή και την πνευματική παραγωγή αυτού του τόπου, για να μας προσδέσει ανεπιφύλακτα και αναντίρρητα, σε ένα άρμα που το έφτιαξαν με τα διαμάντια της Αφρικής, το σέρνουν τα άλογα της Αραβίας και κάνουν βόλτα με αυτό οι άρχοντες της Ευρώπης, οι οποίοι μιλάνε με τα κείμενα και τα επιχειρήματα των Ελλήνων σοφών, δραματουργών, φιλοσόφων, και τις πανανθρώπινες αρχές του Ευαγγελίου (που το πετάξανε από τα σχολεία κι από την ζωή τους) χρησιμοποιώντας τις λόγχες της Ρώμης για να επικρατήσουν οι απόψεις τους.

Κι αν η γερμανία έχει όλη την πολιτική ευθύνη για το δάνειο του χασάπη της Ευρώπης, το οποίο όμως δεν θα μας επιστραφεί, γιατί "είναι ηθικό πλέον το ζήτημα", είναι κρίσιμης σημασίας, να γνωρίζουν οι φίλοι μας ότι ούτε εμείς είμαστε ανήθικοι. Ασφαλώς κι έχουμε όλη την πολιτική ευθύνη για την "βοήθεια" που πήραμε,με το εκ των προτέρων αζημίωτο, γι΄αυτούς, βέβαια. (Κάτι ήξεραν αυτοί από ανεκπλήρωτες ηθικές δεσμεύσεις...)...

Η νέα κυβέρνηση πρέπει να ασχοληθεί ιδιαίτερα με την παιδεία. Το τί θα διδάσκεται στο πρώτο σχολείο, δεν είναι, κυρίως, θέμα πολιτικής, ούτε ιδεολογίας. Είναι θέμα παιδαγωγού. Οι παιδαγωγοί γνωρίζουν πώς αναπτύσσεται και καλλιεργείται η προσωπικότητα του νέου ανθρώπου. Αλοίμονο, όμως,  αν ο παιδαγωγός ενεργεί ως φορέας πολιτικής και ιδεολογίας!

Το επισημαίνω, γιατί, με τις ιδεολογίες, πλάθουμε και τους αντίστοιχους ανθρώπους!

Αν υποθέσουμε πως οι "άνθρωποι πρέπει να είναι χρήσιμοι", πρέπει να αναρωτηθούμε, αμέσως, "χρήσιμοι σε ποιόν;" κι ας μην κοροϊδεύουμε τους πολίτες με τις χρήσιμες γνώσεις. "Χρήσιμες" είναι οι γνώσεις που σε κάνουνε άνθρωπο, ο οποίος μπορεί να σκεφτεί, να κρίνει, να επιλέξει. Δεν σε κάνει η εξειδίκευση να πατάς συγκεκριμένα κουμπιά, ή να απλώνεις για 45 πόντους το χέρι σου.
Οι άνθρωποι που είναι χρήσιμοι σε κάποιον, δεν είναι χρήσιμοι στον εαυτό τους και στην ζωή τους. Σίγουρα, κάθε άνθρωπος είναι φορέας και μιας συγκεκριμένης, αντιστοίχως, κουλτούρας. Η κουλτούρα, όμως, δεν είναι "φορέας" κανενός ανθρώπου!

Οι άνθρωποι, καλόν είναι, να είναι ωφέλιμοι (να προσθέτουν αξία) στον εαυτό τους, για να αισθάνονται πληρότητα και ευφορία με την ζωή τους, και για να μπορεί η ζωή τους να ωφελεί και πολλούς άλλους, μέσα από το παράδειγμα, τα χρηστά τους ήθη, τα έργα, τις αξίες και τα οράματα που έχουν.

Οι οικονομικές διευθετήσεις, ή η καλή λειτουργία μιας μηχανής, δεν κάνουν καλύτερους ανθρώπους. Γιατί, οι άνθρωποι προϋπάρχουν των έργων τους, τα οποία δεν μπορεί να αναιρούν τον λόγο και το νόημα της ζωής τους.

Από την Κυβέρνηση του, κ. Μητσοτάκη, συμπερασματικά, χρειαζόμαστε

• μέριμνα κατά της απαιδευσίας, 
• μέριμνα για την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών και της ιδιοκτησίας τους, 
• την οικονομική και εθνική ασφάλεια της Χώρας, 
• αλλά και την εθνική μας αυτοδύναμη ύπαρξη 
• και την παρουσία στο σχεδιασμό της τύχης και της πορείας της ευρωπαϊκής οικογένειας,
• ανατρέποντας την μέχρι σήμερα -αξιακή μας- περιφρόνηση από αυτήν
• κι εγκαθιδρύοντας μια δημιουργική -κι όχι απλώς καταναλωτική- κατανόηση της ένταξής μας σ' αυτήν.

Η ακαδημαϊκή αυταρέσκεια, η οιονεί ακαδημαϊκή αυθεντία και τα κομματικά συνέδρια

 

Αφιερωμένο εξαιρετικά σε μια σκέψη που ώδινεν, επί τον τύπον των ήλων.
 

Ειπώθηκε πως "Στην ποίηση, πρωταρχική σημασία έχει η ωραιότητα του λόγου, η οποία μάλιστα κάποιες φορές καθίσταται αυτοσκοπός".  

Γι' αυτό, και, αν τα ωραία λόγια δεν έχουνε και κάποιο σημαντικό μήνυμα, γρήγορα χάνουνε την λάμψη τους και την επίδρασή τους. Σαν ένα μπαλόνι που ξεφουσκώνει.

Απαράμιλλο ασφαλώς είναι το μεγαλείο της γλώσσας, αλλά χωρίς σκοπό, η γλώσσα δεν θα γεννιόταν ποτέ. Δεν είναι απλώς χρήσιμη, η γλώσσα. Είναι εργαλείο δημιουργίας. Έκφρασης και σχέσης. Επικοινωνίας. Ιστορίας και πορείας.

Ο προβληματισμός για την Επιστήμη, την Εκπαίδευση και την Παιδεία, την Αυτογνωσία δεν νοείται ασφαλώς χωρίς τον προβληματισμό για την  Παραγωγή της νέας γνώσης. Κι ο παιδαγωγός, θα πρέπει να μεταδώσει στον νέο που παιδαγωγείται, πως (όσα γνωρίζουμε και θέλουμε να του μεταδώσουμε μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντικά, αλλά) υπάρχει μπροστά του κι ο ορίζοντας  αυτών που ο ίδιος ο νέος θα ανακαλύψει, που θα του αποκαλυφθούν, και που ο ίδιος θα επινοήσει. Γιατί η γνώση δεν σταματά και δεν έχει όρια. Έχει μονάχα εμπόδια.

Είναι δυνατόν ο επιστημονικός λόγος να είναι ταυτόχρονα και παιδαγωγικός; Πάντα, θα έλεγα. Και μάλιστα, ασχέτως των προθέσεων του επιστήμονος και των συνθηκών εκφοράς του λόγου του.

Γιατί ο επιστημονικός λόγος αφορά την αναζήτηση, την διατύπωση ή την εύρεση της ακρίβειας και της πληρότητας. Των ορίων και της προοπτικής. Της αποκτημένης, αλλά και της παραγόμενης γνώσης.  Είναι ένας λόγος που δεν εκφέρεται σαν περιστασιακό στολίδι, αλλά ως όχημα της ανησυχίας ενός πνεύματος που σπιθίζει. Έτσι, ο επιστημονικός λόγος διαπαιδαγωγεί κι ο επιστήμων που μετέρχεται τον λόγο αυτόν, άγεται, άκων εκών, σε θέση παιδαγωγού. 

Ο συγγραφέας κειμένων για ειδική χρήση, λογικό είναι να επηρεάζει τους ειδικούς χρήστες.

Ο ρόλος του επιστημονικού λόγου, τώρα, "Με την ανάπτυξη του Διαδικτύου και τη δυνατότητα διακίνησης επιστημονικών ιδεών σε ηλεκτρονική μορφή", καθώς "πολλά επιστημονικά περιοδικά απαιτούν πλέον κάθε υποβαλλόμενο άρθρο να έχει ευρύτερη αναγνωσιμότητα, πέραν του αυστηρά εξειδικευμένου επιστημονικού κοινού στο οποίο το άρθρο πρωταρχικά απευθύνεται", γίνεται εναργέστερος. Κι είναι πια προφανές πόσο σημαντικός και αναγκαίος είναι ο λόγος του ειδικού που έχει οργανωμένη σκέψη, που έχει ικανότητα ελέγχου της λογικής των συνειρμών του και των συμπερασμάτων του. Και πόσο εικονική είναι η επίδραση του επιτηδευμένου κι επιτήδειου λόγου.

Θα συμφωνήσω πως "Η παραπάνω απαίτηση ισχύει κατά μείζονα λόγο όταν ο επιστήμων ξεδιπλώνει τις γνώσεις και τις ιδέες του σε έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα μαζικής επικοινωνίας. Εκεί, απευθύνεται σε ένα ευρύτατο κοινό, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του οποίου θα αδυνατούσε να κατανοήσει μία επιστημονική δημοσίευση του αρθρογράφου σε κάποιο επαγγελματικό περιοδικό. Έτσι, όταν απευθύνεται σε γενικό κοινό, ο επιστήμων οφείλει να είναι και δάσκαλος!"

Αξιοπρόσεκτος είναι ο προβληματισμός του Κ. Παπαχρήστου σχετικά με την "ανάγνωση σε ειδησεογραφικά φύλλα, ή σε sites του Διαδικτύου, κάποιων κειμένων ακαδημαϊκής φύσης στην περιοχή των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών" όπου " ο λόγος μοιάζει να υπηρετεί όχι τόσο τη διάδοση ιδεών και γνώσεων, όσο την αυτάρεσκη ανάγκη του αρθρογράφου να εντυπωσιάσει για την ευρηματικότητα των γλωσσικών του επινοήσεων. Έτσι, διαβάζουμε κείμενα στα οποία δεσπόζουν οι (συχνά ad hoc) νεολογισμοί και τα υπερ-σύνθετα λεκτικά σχήματα, αφήνοντας στο τέλος τον μέσο αναγνώστη να αναρωτιέται «τι θέλει να πει ο ποιητής» – κατά τη γνωστή έκφραση – αν όχι να αισθάνεται ολότελα ηλίθιος! Θα έλεγε κάποιος ότι απώτερος στόχος των ακαδημαϊκών αυτών είναι να εντυπωσιάσουν ο ένας τον άλλον μέσω δημόσια εκτιθέμενου λόγου, υπερθεματίζοντας αλληλοδιαδόχως σε ανούσια πολυπλοκότητα που οδηγεί, τελικά, σε νοηματική κενότητα".  

Και ευλόγως: Γιατί άλλο πράγμα είναι να γράφει κάποιος επιστήμων (φιλόσοφος κλπ) τις σκέψεις του και τις θεωρίες του, και να τις κάνει ένα βιβλίο ώστε να εκτεθεί και να προκαλέσει συζητήσεις και ζυμώσεις με αυτές τις απόψεις του, κι άλλο είναι όταν ο επιστήμων, και οι επιτηδευμένες ad hoc απόψεις του,  τίθενται ως γαρνιτούρα σε μια πολιτική πρόταση και ως όχημα για να καταπεισθούν κάποιοι να συνταχθούν με την πρόταση αυτή.

Ο Παπαχρήστου, αναλογίζεται πως, ίσως, "οι υπηρετούντες την ακαδημαϊκή εκπαίδευση διακατεχόμαστε στην πλειονότητά μας από ένα βαθύτερο, ανομολόγητο σύμπλεγμα. Αισθανόμαστε ότι ο «μύθος» μας απειλείται κάθε φορά που τολμούμε να γίνουμε κατανοητοί σε όσους δεν μοιράζονται την ίδια με εμάς επιστημονική εξειδίκευση. Έτσι, π.χ., ένα άρθρο σε κάποια ειδική περιοχή των μαθηματικών οφείλει να είναι δυσνόητο έως πλήρως ακατανόητο σε όποιον δεν διαθέτει ως ελάχιστη προϋπόθεση ένα διδακτορικό στην περιοχή αυτή!(...). Έτσι, πολλά δημοσιευμένα άρθρα τείνουν να μοιάζουν με αυτάρεσκα επαγγελματικά «ραβασάκια» που ανταλλάσσονται υπερήφανα από ακαδημαϊκούς, με απώτερο στόχο τον εντυπωσιασμό εαυτών και αλλήλων". Δεν θα τον αδικήσω. 

Πολλές δοκησισοφίες, με πολλές και προφανείς λογικές ανακολουθίες ενδύονται το κύρος του  ακαδημαϊκού μανδύα, αποσκοπώντας στην απορία, τον θαυμασμό και την αυτολύπηση των αναγνωστών, ως αδαών και απερίσκεπτων, ή ανίκανων αφεαυτών να κατανοήσουν τα μεγάλα ερωτήματα και να εντοπίσουν από μόνοι τους τις κατάλληλες απαντήσεις. 

Και θα θυμηθώ έναν παρα-δάσκαλο, έναν εξαίσιο άνθρωπο, έναν φροντιστή, που μας έλεγε, εκεί "στα άδυτα της ακατανόητης επιστήμης", "όταν βλέπετε μια διατύπωση που σας μετατρέπει σε βλάκες, προσπεράστε την! Βλάκας είναι μάλλον ο γράφων, ή τουλάχιστον νομίζει πως είναι έξυπνος, ενώ πρόκειται μόνο για επίδειξη". Ταχυδακτυλουργία δηλαδή. Το χειρότερο είναι, που στις μέρες μας, τέτοιους συναντάμε και σε κομματικά συνέδρια. Τάχα πως θα εξοπλίσουν τους κομματικούς με επιχειρήματα αδιάσειστα, για να λένε τα πολιτικά ψεύδη, που θα τους οδηγήσουν στην εξουσία, με περισσότερη επιδεξιότητα.

Ο Δάσκαλος διδάσκει με κάθε τρόπο της ύπαρξής του, όπου και να βρίσκεται, ό,τι και να λέει, όπως και να το λέει. 

Και θα συμφωνήσω απολύτως με αυτό που λέει ο Παπαχρήστου για τον ρόλο του δασκάλου,

• που "είναι να φωτίζει τον δρόμο προς την αλήθεια, κι όχι το ίδιο του το πρόσωπο προς τέρψη του «εγώ» του και ικανοποίηση της ματαιοδοξίας του".
•  Καθώς και με το ότι "οι σημαντικότεροι κριτές μας (...) είναι όσοι δίψασαν να μάθουν, μα τους αφήσαμε διψασμένους και με πρόσθετο το αίσθημα της αυτοαμφισβήτησης...

Κι όσο για τους "ποιητές", θα συμφωνήσω μαζί του πως (ανασφαλείς, ηττοπαθείς, ρομαντικοί ή ενθουσιώδεις, λυρικοί ή επικοί, ρεαλιστές ή σουρρεαλιστές) ό,τι και να πούνε, όπως και να το πούνε, αυτοί, δεν πρέπει να κρίνονται με τα συνήθη ανθρώπινα μέτρα, αλλά με μέτρα πέραν της κοινής λογικής, πέραν του παρόντος, του μέλλοντος και του παρελθόντος. Γιατί το νόημα της ποίησης υπερέχει και απέχει από τον χρόνο.  

Ασφαλώς και δεν είναι "Ποιητές", όλοι όσοι γράφουνε τις σκέψεις τους σε στίχους.

Η ποίηση, ζεί πέραν του χρόνου, και δίνει φωνή σε μια αναζήτηση που δεν έχει ακόμη αναδυθεί.

Και σε μια ύπαρξη με μοναδικό τάλαντο...

Η Συναισθηματική Νοημοσύνη και ο ρόλος της στην ζωή μας

 

Στις βασικές και αδήριτες ανάγκες του ανθρώπου, που θέλει να νιώθει πληρότητα στη ζωή του, ασφάλεια, αυτοπεποίθηση και ψυχική γαλήνη,  συγκαταριθμούμε

• την ανάγκη να αγαπά,
• την ανάγκη να τον αγαπούν και
• την ανάγκη να αισθάνεται ότι έχει αξία.

Για να ικανοποιηθούν αυτές οι ανάγκες μας, πολλές φορές δεν μπορούμε να αποφύγουμε συγκρούσεις και διαξιφισμούς ακόμη και με πρόσωπα του οικογενειακού μας κύκλου, αλλά και του ευρύτερου επαγγελματικού μας χώρου. Τέτοιες συγκρούσεις συχνά συνεπάγονται -εκτός από συναισθηματικά, και- οικονομικά αδιέξοδα, που μας οδηγούν στην απογοήτευση, αφού μας στερούν την δυνατότητα της εργασίας και της αμοιβής από αυτήν. Μιας αμοιβής, που αποτελεί το αντίκρυσμα της εργασιακής μας απόδοσης, δηλαδή την ικανότητά μας να εξασφαλίζουμε τα αναγκαία για την επιβίωσή μας. Αυτό που αποτελεί την προσωπική μας αξιακή συμμετοχή, στο χώρο της εργασίας.

Φαίνεται πως δεν είναι όλοι πρόθυμοι να αναλάβουν το έργο της λυσιτελούς κάλυψης αυτών των αναγκών, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται αντιδράσεις ανεξέλεγκτες και αυτοκαταστροφικές, ή καταστάσεις ασυνεννοησίας, ψυχρότητα κι εχθρότητα εκεί που δεν θα έπρεπε -δηλαδή εκεί που δεν χρειάζεται, ή δεν νοείται- να υπάρχει.

Η ασυνεννοησία είναι ένα τεχνικό πρόβλημα, που μπορεί να οφείλεται σε περιστασιακά κακές συνθήκες ή σε άγνοια και ανικανότητα. Αλλά η απόδραση από την ευθύνη της λειτουργικής επικοινωνίας είναι μια απολύτως λαθεμένη και επιβλαβής επιλογή. Η εμμονική άρνηση μάλιστα, μπορεί να φτάνει καμμιά φορά ακόμη και στα όρια της ψυχικής πάθησης. Στην περίπτωση αυτή, χρήσιμο είναι να βοηθηθούν "οι φυγάδες της ευθύνης και της λογικής" προκειμένου να αποφασίσουν, ότι πρέπει κι αυτοί να ψάξουν για να βρούν τον δρόμο της (αυτογνωσίας και της) αγάπης. Όχι μόνο για να αγαπήσουν, όσο -και κυρίως-για να αγαπηθούν και οι ίδιοι.

Όχι απλά να συναντήσουν το άλλο τους μισό και να ερωτευτούν, αλλά να αγαπηθούν. Να αγαπηθούν γι' αυτό που είναι. Ελεύθεροι, ελεύθερα, να διαλέγουν το πρακτέον και τηρητέον, και να χτίζουν το σύστημα αξιών που θα σαρκώσουν με την ζωή τους. Να δημιουργούν δεσμούς και σχέσεις εμπιστοσύνης, σχέσεις σεβασμού και αναγνώρισης.

Για το πώς θα γίνουν όλα αυτά, ειδικά μάλιστα όταν πρόκειται για δύσκολες περιπτώσεις άρνησης και απροθυμίας (να δοκιμάσει ο άνθρωπος τις δυνάμεις του), χρειάζεται, μάλλον, η γνώμη των ειδικών. Το πρώτο βήμα, θα έχει γίνει, όταν κατανοήσουν, πως είναι αποκλειστικά δική τους η ευθύνη να γίνουν οι ίδιοι ικανοί, αξιόπιστοι κι αξιαγάπητοι. Κι αυτό αφορά όλους, ανεξαιρέτως, τους ανθρώπους.

Πριν από καιρό έγραψα στην Φιλαρέτη σχετικά με την δήλωση του Μπέρτραντ Ράσσελ "Τρία πάθη, απλά, αλλά κατακλυσμιαία, εξουσιάζουν τη ζωή μου: Η λαχτάρα για αγάπη, (...)", ότι "η λαχτάρα για αγάπη, είναι στο χέρι μας! Κανείς δεν μας εμποδίζει να αγαπάμε, εκτός από τον κακό μας εαυτό. Η λαχτάρα μας όμως να είμαστε αξιαγάπητοι, προϋποθέτει και την προσπάθεια (πνευματική και ψυχική) για το αντίστοιχο αποτέλεσμα (...).

Και σήμερα, εδώ, θα προσθέσω, πως αν η αντίστοιχη προσπάθεια, μας φαίνεται εξαιρετικά δύσκολη, θα πρέπει να αρχίσουμε από την κατανόηση και την παραδοχή πως η προσπάθεια αυτή είναι απολύτως αναγκαία. Γιατί δεν γεννιόμαστε με ικανότητες, αλλά τις αποκτάμε.

Σήμερα έχει κατανοηθεί πως η επικοινωνιακή μας ικανότητα, και συνεπώς, η ικανότητά μας να αλληλεπιδρούμε  με τους άλλους,  βασίζεται στην συναισθηματική μας νοημοσύνη. Είναι λάθος να πιστεύουμε πως όταν υπολογίσουμε τα νούμερα (οικονομικούς στόχους και προγράμματα), θα μας βγούν και τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα είναι απόρροια της συνδρομής πολλών συνθηκών, και κυρίως, της συνεργασίας και της σύμπραξης. Της επαφής και της αλληλεπίδρασής μας με τους άλλους. Με πολλούς άλλους. Και θα πρέπει να έχουμε την απαιτούμενη ικανότητα προς τούτο. Και μάλιστα, άσχετα από τα διπλώματα και την επιστημονική μας δεινότητα ή την ευφυϊα.

Ο δρ Goleman, συγγραφέας του βιβλίου Συναισθηματική Νοημοσύνη, αναφέρει ότι ως Συναισθηματική Νοημοσύνη (E.Q) χαρακτηρίζουμε την ικανότητα του ανθρώπου:

• να ενεργοποιεί τον εαυτό του
• να επιμένει
• να επιβιώνει παρ' όλες τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες
• να ελέγχει τις παρορμήσεις του, και
• να καθυστερεί την ικανοποίηση των αναγκών του.

Ο άνθρωπος που διακρίνεται για την συναισθηματική του νοημοσύνη θα αποφύγει συστηματικά να κάνει τα λάθη που κάνουν όσοι δεν την έχουν. Θα αποφύγει, λόγου χάριν

• να χαθεί μέσα στον πόνο κάποιου, γιατί θα συμπάσχει, ασφαλώς, μαζί του, αλλά με μέτρο. Δεν θα ξοδέψει όλη του την ενέργεια για κάποιον ξένον τρίτο
• να κάνει διαρκώς παράπονα
• να υποταχτεί και να ελέγχεται, κάθε φορά, απλώς και μόνο με την ευκαιρία που είναι πρόθυμος να βοηθήσει
• να ασχολείται και να χάνει την ώρα του με υποθέσεις τρίτων και άσχετων
• να εισάγει έριδες και διασπαστικές τάσεις προκειμένου να ωφεληθεί ή να κάνει χάζι 
•  να δημιουργήσει πρόσκαιρους κι έωλους δεσμούς και σχέσεις, αλλά θα χτίσει γερούς δεσμούς

Σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης είναι

• ο χαρακτήρας του ανθρώπου
• το οικογενειακό του περιβάλλον, και
• οι κοινωνικο/οικονομικές του συνθήκες

Οι γονείς με αγάπη, αλλά βάζοντας όρια, μπορούν κατά την ανατροφή και την διαπαιδαγώγηση του παιδιού τους, σε μεγάλο βαθμό να του εμφυσήσουν και να του καλιεργήσουν την συναισθηματική του νοημοσύνη, πιστεύοντας  στις πραγματικές του ικανότητες, τα ταλέντα και την μοναδικότητά του. Χρειάζεται, ωστόσο, να του εμφυτεύσουν πίστη στον εαυτό του, καλλιέργεια υψηλών ηθικών αξιών, αλλά και αισιόδοξη άποψη και στάση για τη ζωή.

Ουσιαστικός είναι και ο ρόλος του Σχολείου, με το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, γιατί μόνο αυτοί μπορούν να έχουν θετική επίδραση στα παιδιά και να τα εμπνεύσουν, ώστε μελετώντας και μαθαίνοντας να ανακαλύψουν την δική τους ευφυΐα και να δοκιμάσουν -τουλάχιστον- να  εκφραστούν δημιουργικά και παραγωγικά.

Συνιστώμενα αναγνώσματα:
1. Ο μύθος της ψυχικής νόσου, π. Φιλόθεου Φάρου
2. Η συναισθηματική νοημοσύνη, Daniel Goleman