Μυστικές πνοές, από μνήμες μυσταγωγικές.

 

Μικρό παιδάκι, στο παραγώνι, με το τζάκι να καίει,    μ'ένα μπαμπά παραμυθά, με Κατράκεια αφήγηση και αντίστοιχη απαγγελία, τα περισσότερα χειμωνιάτικα βράδια μας μυσταγωγούσε και σε κάτι σημαντικό: Μυθολογία, Όμηρο, Μέγα Αλέξανδρο, παραμύθια και διαπαιδαγώγηση με παραβολές, Ακριτικά Έπη, Ποίηση, αρετές των Ελλήνων, ελληνική και ξένη Λογοτεχνία, ακόμα και τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα, όταν τύχαινε νά 'χει και κανένα συνομιλητή αντίστοιχου βεληνεκούς. Κύπρος, βασιλιάδες και βασιλικά τερτίπια, πολιτικές εναλλαγές, εκλογές και συνωμοσίες.

Και δε φτάνει αυτό, ο μεγάλος μου αδερφός, παληκάρι σωστό, και η νεολαία της εποχής, οργάνωναν θεατρικές παραστάσεις με απαιτήσεις. Θυμάμαι, στα μικράτα μου, που συγκίνηση κατέλαβε όλο το χωριό, όταν οι νέοι αποφάσισαν να παραστήσουν την ηρωϊκή θυσία των Καραολή και Δημητρίου, των Ελληνοκυπρίων αγωνιστών για την αποτίναξη του βρεττανικού ζυγού, από την Κύπρο μας. Οι ήρωες, απαγχονίστηκαν από τους βρεττανούς, με ιδιαίτερη σκληρότητα προς τιμωρία και παραδειγματισμό. Εκείνο το βράδυ, απαγορεύτηκε στους μικρούς να παρευρεθούν -με τους γονείς και τ' αδέρφια τους- στην παράσταση για τη θανάτωση των δύο ηρώων της Κύπρου. Ήταν ένα σκοτεινό χειμωνιάτικο βράδυ. (Η αναπαράσταση του απαγχονισμού θα μπορούσε να βρεί αδέξιους και ακαταλόγιστους μιμητές τους μικρούς. Γι' αυτό αποκλείστηκαν από την παράσταση τα παιδιά). Ένας κόμπος στο λαιμό όλων, έκοβε την ανάσα και δεν κατέβαινε. Ένα κλάμα βουβό, χωρίς παρηγοριά, ένα πείσμα πολεμικό, κι ένα μένος κατά των κατακτητών και καταπιεστών, ακόμα μεγαλύτερο από πρώτα.

Τα καλοκαίρια, οι παραστάσεις ήταν πιο ανάλαφρες. Οι νεολαίοι ψυχαγωγούσαν τους μεγάλους και διασκέδαζαν τους μικρούς. Μια καταπληκτική παράσταση, στην οποία παραβρέθηκα, παιδάκι προσχολικής ηλικίας, ήταν η Γκόλφω. Πολύ μου άρεσαν τα κοστούμια και οι κινήσεις των θεατρίνων, που δεν ήταν άλλοι από τ' αδέρφια μας. Ο μεγάλος μου αδερφός έπαιζε στο έργο αυτό ως Γκόλφω. Αυτό που άρεσε πολύ ήταν τα όμορφα κατσαρά μαλλιά του, όπως πρόβαλλαν από το μαντηλοδέσιμο του κεφαλιού. Και τί ωραία που μιλούσε! Ήταν για το ρόλο αυτό ο καταλληλότερος, γιατί η εκφορά του λόγου του κι η έκφραση των συναισθημάτων ήταν πολύ πειστική. Οι άλλοι ήταν πιο μεγαλοκαμωμένοι για να δείξουν πειστικά μια τέτοια παρουσία. Εμένα πάντως, μου άρεσε περισσότερο απ' όλους. Σίγουρα θα υπήρχαν και άλλες ωραίες παρουσίες και ρόλοι, αλλά ...όπως καταλαβαίνετε, αδερφός μου ήταν μόνο αυτός (!).

Έχοντας μεγαλώσει κάπως έτσι, τό 'βρισκα φυσικό, να διαβάζω κι εγώ στα παιδιά μου, να τους μιλώ, να τα γυμνάζω στην εκφορά του λόγου, την αφήγηση και την απαγγελία. Να τους λέω για τις ομορφιές της ελληνικής ψυχής και του ελληνικού πνεύματος πού' χει υμνηθεί μέσα από τα τόσα γραπτά της ελληνικής Γραμματείας και λογοτεχνίας. Το ίδιο κι ο πατέρας τους. Δάσκαλος βλέπετε...

Μια από τις πρώτες μας μεγάλες δοκιμές ήτανε όταν ο μεγάλος μας γιός, μαθητής του Δημοτικού Σχολείου, έπρεπε ν' απαγγείλει -στη γιορτή για τον εορτασμό του ηρωϊκού έπους του 1940- το ποίημά του. Ήταν το παρακάτω απόσπασμα από του Οδυσσέα Ελύτη: «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας»:

................

»Ήταν γενναίο παιδί.

»Με τα θαμπόχρυσα κουμπιά και το πιστόλι του

»Mε τον αέρα του άντρα στην περπατηξιά

»Kαι με το κράνος του, γυαλιστερό σημάδι

»(Φτάσανε τόσο εύκολα μες στο μυαλό

»Που δεν εγνώρισε κακό ποτέ του)

»Mε τους στρατιώτες του ζερβά δεξιά

»Kαι την εκδίκηση της αδικίας μπροστά του

»―Φωτιά στην άνομη φωτιά!―

»Με το αίμα πάνω από τα φρύδια

»Tα βουνά της Αλβανίας βροντήξανε

»Ύστερα λιώσαν χιόνι να ξεπλύνουν

»Tο κορμί του, σιωπηλό ναυάγιο της αυγής

»Kαι το στόμα του, μικρό πουλί ακελάηδιστο

»Kαι τα χέρια του, ανοιχτές πλατείες της ερημίας

»Βρόντηξαν τα βουνά της Αλβανίας

»Δεν έκλαψαν

»Γιατί να κλάψουν

»Ήταν γενναίο παιδί!

...................