Είναι ο λαός δημιούργημα της ιστορίας του, ή το ανάποδο;

Παρακολουθώ στα GREECE TALKS (εδώ:  https://www.youtube.com/watch?v=tipkHcEZ2jM) την συζήτηση που γίνεται για την Ελλάδα του σήμερα και του αύριο. 

 Τα θέματα πολύ ενδιαφέροντα και μας αφορούν όλους. Κυρίως μας αφορούν οι θέσεις των πολιτικών, γιατί αποτελούν συνάμα και την πολιτική τους, την οποία εύλογο είναι να θέλουν να εφαρμόσουν.

Παρακολουθώ την συζήτηση και θεωρώ εύλογες, λογικές, καμμιά φορά λίγο περίεργες, αλλά, πάντως, αποδεκτές και ενδιαφέρουσες τις θέσεις ενός συμπολίτη μας.

Με παραξενεύει λίγο η αυταρέσκεια και η αυτοπεποίθηση με την οποία εκφράζονται οι πολιτικοί για κάποια πράγματα κακά, αλλά και προφανή,  ως εάν δεν συμβαίνουν επί της  ηγεμονίας τους.

Εκείνο όμως που με παραξένεψε, με έκανε να νοιώσω ταραχή και ενόχληση ήταν οι δυο τοποθετήσεις του πολιτικού: 

• αφενός πως οι λαοί είναι δημιούργημα της ιστορίας τους και 
• αφ' ετέρου πως εξαιτίας της επανάστασης του 1821συνδεθήκαμε με την ιστορία μας

Οι απόψεις αυτές, δεν συνάντησαν καμμιά απορία, και δεν ζητήθηκε η διευκρίνισή τους. Είναι απόψεις που  αποτελούν άτοπο και πρωθύστερο σχήμα λόγου, και δεν μπορεί  να εξηγηθεί πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο.  

Εάν η Ιστορία αποτελεί έναν εκδοτικό οίκο, ασφαλώς και μπορεί να βρεθεί ο συγγραφέας που θα επινοεί κάθε τόσο δελτία υποστατών ή/και ανυπόστατων πεπραγμένων για να τα δημοσιεύει, κι έτσι η "Ιστορία" (δηλαδή ο εκδοτικός οίκος) "να δημιουργεί δρώντες ανθρώπους/λαούς". 

Η Ιστορία του κόσμου όμως, είναι μια επιστήμη που καταγράφει  τον άνθρωπο, τους ανθρώπους, τους λαούς και τις διαδρομές τους στο χρόνο.  Συνεπώς, ο άνθρωπος/ οι λαοί δρούν και αυτό ακριβώς καταγράφει η Ιστορία . Η  Ιστορία αποτυπώνει στο χρόνο τις δράσεις των ανθρώπων/λαών, αλλά δεν τις δημιουργεί. 'Αλλο είναι το ζήτημα του χρόνου  μέχρις ότου η ιστορική καταγραφή (ή η κατανόησή της) της διαδρομής ενός ανθρώπου/λαού,  φτάνει στους επόμενους και στους πολύ μεταγενέστερους μελετητές της ιστορίας.

Και πάντως, κανένα πολιτικό αφήγημα  δεν μπορεί να αποτελεί την ιστορία ενός λαού, όσο κι αν το επιθυμούν οι κυβερνώντες πολιτικοί. Ασφαλώς, το πολιτικό τους αφήγημα θα αποτελεί την πολιτική τους ιστορία και τις επιδράσεις τους στην κοινωνία, στον αντίστοιχο πολιτικό χρόνο. Θα αποτελεί, δηλαδή, μόνο την ιστορία της πολιτικής τους ηγεμονίας. Η αξιολόγησή τους όμως ως πολιτικών προκαθημένων θα γίνει από τη στιγμή της αποχώρησής τους και μετά. 

Εξάλλου,  η σύνδεση των ελλήνων με την ιστορία τους δεν έγινε εξαιτίας της επανάστασης, αλλά η επανάσταση έγινε εξαιτίας της ιστορικής συνείδησης των επαναστατών. Πώς θα μπορούσε, αλλωστε  να επαναστάτησε κάποιος  

• ασύνδετος με την ιστορία του 
• που δεν ήξερε ποιός ήταν, 
• από πού ερχόταν και 
• πού οραματιζόταν να φτάσει 
• Κάποιος που δεν ήξερε ποιόν πολεμά και γιατί τον πολεμά

Στην πολιτική μπορεί τα λόγια να χτίζουν δεσμούς και γέφυρες, αλλά στη συνείδηση των ανθρώπων οι δεσμοί και οι γέφυρες χτίζονται με τους πεθαμένους, και με τους αγέννητους. Και δεν γκρεμίζονται ούτε με της ζωής το γκρέμισμα. 

Στην πολιτική μπορεί να λές τί θές, ποιός είσαι και τί θα κάνεις, μπορεί να συστρατεύεις- ακόμη και να εξαγοράζεις- με υποσχέσεις, φίλους και εχθρούς, αλλά, τελικά,  η ιστορία  θα αποτυπώσει αυτό που έκανες και θα κριθείς γι' αυτό  που έκανες,  κι όχι για εκείνο που έλεγες πως τάχα θέλεις και τάχα να κάνεις! 

 

Το βιοτικό επίπεδο, η Δημοκρατία και η σχέση αυτών

Παρακολουθώ την εκπομπή "Στο Κέντρο" με τον Γιώργο Κουβαρά, ο οποίος έχει καλεσμένους του τον κ. Μ. Μπλέτσα και την κ. Ντόρα Μπακογιάννη. 

Ανάμεσα στα πολλά και ενδιαφέροντα που ακούστηκαν ήταν και μια φράση της κ. Μπακογιάννη, που με άφησε έντονα προβληματισμένη.  Η κ. Μπακογιάννη αποφάνθηκε πως ένδειξη για το επίπεδο της Δημοκρατίας μας αποτελεί το πολύ καλό βιοτικό επίπεδο που έχουμε επιτύχει. 

Παραξενεύτηκα για το συσχετισμό αυτόν,  και άρχισα να το μελετάω (και σύντομα θα επανέλθω επί του θέματος).  

Αλλά, επειδή πριν "αλέκτωρ λαλήσαι", έλαβα ένα μήνυμα από μια φίλη, στο οποίο εμπεριέχεται μια πρώτη εκτίμηση για το θέμα,  το παραθέτω αυτούσιο για τους φίλους μου, αμέσως κατωτέρω: 

 

"Σε μια αίθουσα δικαστηρίου κάπου στην Αμερική, παρουσιάζεται ένας 15χρονος που κατηγορείται για κλοπή. Τον έπιασαν να κλέβει από ένα κατάστημα — λίγα τρόφιμα: ψωμί και τυρί. Κατά τη διάρκεια της κλοπής, στην προσπάθειά του να ξεφύγει, έριξε και κατέστρεψε ένα ράφι.

Ο δικαστής, ένας ηλικιωμένος άντρας με βλέμμα αυστηρό μα και βαθιά ανθρώπινο, κάθισε και άκουσε την υπόθεση. Στη συνέχεια γύρισε προς το αγόρι.

– Αλήθεια; Έκλεψες ψωμί και τυρί;
Το αγόρι, με σκυμμένο κεφάλι, απάντησε χαμηλόφωνα:
– Ναι.

– Γιατί έκλεψες;
– Γιατί τα χρειαζόμουν.

– Δεν μπορούσες να τα αγοράσεις;
– Δεν είχα λεφτά.

– Οι γονείς σου;
– Έχω μόνο τη μητέρα μου. Είναι άρρωστη και στο κρεβάτι.

– Δουλεύεις κάπου;
– Δούλευα σε πλυντήριο αυτοκινήτων, αλλά πήρα ρεπό για να φροντίσω τη μαμά μου και με απέλυσαν.

Ο δικαστής σιώπησε. Κοίταξε γύρω του την κατάμεστη αίθουσα. Κανείς δεν μιλούσε. Μόνο το αγόρι, με μάτια βουρκωμένα, στεκόταν μόνο του.

Ξαφνικά, ο δικαστής χτύπησε το σφυρί και ανακοίνωσε:

– Το να κλέβεις είναι ντροπή. Αλλά η μεγαλύτερη ντροπή είναι να φτάσει ένα παιδί στο σημείο να κλέψει για να ταΐσει τη μάνα του. Και η ευθύνη γι’ αυτό δεν είναι μόνο δική του. Είναι όλων μας.

Κοίταξε τους παρευρισκόμενους και συνέχισε:

– Όλοι οι παρόντες σε αυτή την αίθουσα — συμπεριλαμβανομένου και εμένα — θα πληρώσουμε πρόστιμο 10 δολάρια ο καθένας, γιατί ζούμε σε μια κοινωνία που αφήνει ένα παιδί να πεινάει.

Έβγαλε ένα χαρτονόμισμα των 10 δολαρίων από την τσέπη του, το ακούμπησε στο γραφείο του και έγραψε:

Πρόστιμο 10 δολαρίων στον εαυτό μου για συνενοχή στην αδικία.

Στη συνέχεια πρόσθεσε:

– Επιπλέον, το κατάστημα που παρέδωσε το παιδί στην αστυνομία, αντί να του δώσει ένα κομμάτι ψωμί, τιμωρείται με πρόστιμο 1.000 δολαρίων για έλλειψη ανθρωπιάς. Αν δεν πληρωθεί εντός μιας ώρας, θα διαταχθεί προσωρινό κλείσιμο.

Όλη η αίθουσα έμεινε άφωνη. Έπειτα σηκώθηκαν ένας ένας, πλησίασαν και άφησαν χρήματα για το αγόρι. Όχι από υποχρέωση, αλλά από ντροπή και συγκίνηση.

Ο δικαστής σηκώθηκε, μάζεψε τα χαρτιά του και έφυγε, σκουπίζοντας διακριτικά τα δάκρυά του.

"Αν σε μια κοινωνία ένα παιδί κλέβει ψωμί, τότε η κοινωνία αυτή έχει αποτύχει."

Αναρωτιέμαι αν η κοινωνία μας, το σύστημα μας, τα δικαστήρια μας θα μπορούσαν να βγάλουν μια τέτοια ετυμηγορία..".

Βιβλιοδρόμιο: Klaus Kenneth "Χιλιάδες μίλια προς τον τόπο της καρδιάς" . Αναδημοσίευση από το 2015

 

Λίγα λόγια για τούτο το Βιβλίο,  του Klaus Kenneth (τίτλος πρωτοτύπου: Born to hate – Reborn to love): Όπως σαφώς προκύπτει, από όσα αναγράφονται σ' αυτό, τούτο το βιβλίο είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο γεννημένο μέσα στην απόρριψη, την άρνηση και την ευθυνοφοβία εκείνων που κανονικά θα ήσαν υποχρεωμένοι να τον προστατέψουν και να τον αναθρέψουν.

Ο συγγραφέας είναι άτομο με ισχυρό και εγωκεντρικό χαρακτήρα, υπερήφανος και αλαζών με εξουσιαστικές τάσεις, υπό δαιμονική επήρεια και μάλιστα με επίγνωση, ευφυής, αλλά μη εμπαθής, και γι' αυτό αντικειμενικός στην κρίση του για τους άλλους και για τον εαυτό του. Ευγνώμων, φιλομαθής και φιλοσοφών. Ένα άτομο που δεν «χάθηκε» τελικά , αφού οι φιλοσοφικές του αναζητήσεις ήταν ουσιαστικές: Αναζητούσε την οδό, την αλήθεια και τη ζωή. Και όλα αυτά τα βρήκε στο Χριστό. Στη διδασκαλία του και στην άνευ όρων υποταγή και εμπιστοσύνη στο θέλημα του Κυρίου.

Ετούτος ο άνθρωπος, τελικά έλαβε αυτό που ζητούσε. Η καθαρότητα της αναζήτησης και η αποδοχή του θείου δεν «σκιάστηκαν» απο υποβολιμαίες αντιρρήσεις και προφάσεις εν αμαρτίαις.

‘Έζησε απίθανες περιπέτειες, περνώντας και ζώντας διδαχές-θεωρίες-στάσεις και καταστάσεις από κάθε θρησκεία, φιλοσοφικό δόγμα ή τάση και ό,τι ευαγγελιζόταν ειρήνη.

Ο συγγραφέας παρατήρησε ότι όλοι αυτοί οι φιλοσοφικοί στοχασμοί, οι ασκήσεις, οι πρακτικές έδιναν συγκεκριμένη ειρήνη, μικρής διάρκειας και μικρού βεληνεκούς. Χάριζαν κενότητα και αδιαφορία, απαλλαγή του νοός και αταραξία, αλλά όχι πνευματική και ψυχική ειρήνη, αγάπη, πραότητα, γλυκύτητα. Οι πρακτικές αυτές είχαν ιερατεία και οικονομικά συμφέροντα. Δεν είχαν αλληλεγγύη. Ο άνθρωπος γινόταν «Θεός» με τις δυνάμεις και την πειθαρχία του και αυτό αύξανε την αλαζονεία και την υπερηφάνειά του.

Ο συγγραφέας παρατήρησε -και πολλές φορές έχει σημειώσει- ότι όλες τις φορές που κινδύνευσε σοβαρά η ζωή του στη διάρκεια των περιηγήσεων και των ασκήσεών του πάντοτε απέφυγε τελικά τον κίνδυνο κατά τρόπο εντυπωσιακά θαυματουργό και εντελώς ανεξήγητο υπό τις συγκεκριμένες εκάστοτε συνθήκες.

Η συνάντησή του με τη χριστιανική πίστη δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Δυσπιστία και αμφισβήτηση χαρακτήριζαν τη στάση του προς πρόσωπα, θεσμούς και ευαγγελικές αρχές. Δαιμονικές επιρροές και παρεμβάσεις στις προσπάθειές του να ξεκοπεί από τον αντίθεο κόσμο στον οποίο ζούσε, καθιστούσαν αδύνατη την προσπάθεια πολλών ανθρώπων να τον βοηθήσουν. Αποτύγχαναν γι’ αυτό ακόμη και πολλές προσπάθειες του ίδιου του συγγραφέα.

Η ισχυρή επιθυμία του για εσωτερική ζεστασιά και γαλήνη και η εμπιστοσύνη ότι αυτή κάπου υπάρχει, ενίσχυσαν την πίστη του στην σπουδαιότητα της εσωτερικής γαλήνης. Η συνάντησή του με τη Μητέρα Τερέζα και μερικούς ακόμη πολύ σημαντικούς Χριστιανούς έκαμψε την αρχική άρνησή να συνδεθεί με το χριστιανισμό. Αντίρρηση που βασιζόταν στην προηγούμενη αρνητική του εμπειρία από τη συνάντηση και τη συνύπαρξή του με ακατάλληλα πρόσωπα (τη μητέρα του που ήταν πνευματίστρια και τον παρέδωσε σ’ έναν έκφυλο καθολικό ιερωμένο, ο οποίος για χρόνια ολόκληρα τον βίαζε καθημερινά κλπ, κλπ).

Η συνάντησή του με τον Αρχιμανδρίτη Σωφρόνιο του αποκάλυψε έναν κόσμο αλλιώτικο και η νουθεσία του από αυτόν τον βοήθησαν να μεταμορφωθεί ολοκληρωτικά και να ζήσει το πνεύμα της αγάπης και την άρνηση του εαυτού, της «φιλοτιμίας» και φιλαρχίας, του εγωισμού, της αλαζονείας και υπερηφανείας. Γύρισε να βοηθήσει τη μητέρα και τον πατέρα του γιατί επιθυμούσε και γι’ αυτούς τον παράδεισο της μετανοίας και της αγάπης.

Ως μουσικός έγραψε μουσική για το πνευματικό του αυτό ταξίδι που έγινε επιτυχία και παρουσιάσθηκε σε πολλές περιπτώσεις και είχε πολλές θετικές επιδράσεις . Έγινε εκπαιδευτικός σε σχολείο. Σπούδασε περαιτέρω στο Πανεπιστήμιο.

Σήμερα, διαβάζει και μεταφράζει Πατέρες για να τους γνωρίσουν και άνθρωποι που δεν μπορούν να διαβάσουν τη γλώσσα των Πατέρων.

Η περιγραφή των βιωμάτων και των δοκιμασιών του είναι συγκλονιστική και εγγίζει τα όρια του θρύλου. Απίστευτοι κίνδυνοι, κινηματογραφικές περιπέτειες, σε όλα τα πλάτη και μήκη της γής. Απόγνωση ερημίας και εγκατάλειψης, και απελπισία από το αδιέξοδο των καταχρήσεων και των αδιεξόδων που αυτές δημιουργούσαν συνεχώς και κατ’ επανάληψη, χαρακτηρίζουν την αφήγηση.

Νηνεμία παθών και βασάνων, ειρήνη ζωής, ευτυχία και χάρις, πραότητα, ευδοκίμηση αναζητήσεων, και ευτυχής κατάληξη επαγγελματικών, οικονομικών και πρακτικών αδιεξόδων, συμπαράσταση φίλων και αναγνώριση αναφέρονται προς επίρρωση της παρουσίας του Κυρίου σε ολόκληρη αυτή τη βασανισμένη ζωή -τη ζωή αναζήτησης- που «πειράσθηκε» φοβερά και κατ’ επανάληψη, και τελικά ανακάλυψε το Χριστό και διάλεξε να μείνει μ’ Αυτόν.

Η τελική επιλογή ήταν μια επιλογή με την επίγνωση ότι ο Χριστός θέλει:

• εμείς οι ίδιοι ελεύθερα να επιλέξουμε το δρόμο Του,
• να εμπιστευθούμε τη ζωή μας στα χέρια Του απολύτως, χωρίς ενδοιασμούς
• να ζούμε με την πίστη ότι αν Αυτός δεν θέλει εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε ό,τι επιθυμούμε
• Να επιθυμούμε μόνο πράγματα που είναι αρεστά σε Αυτόν, κι όχι επιλεκτικά την αλήθεια, γιατί αυτό είναι δαιμονικό.
• Αμαρτάνω θα πει αυτοκαταστρέφομαι
•  Όταν προκύπτει εμπόδιο, να εξετάζουμε εκ νέου την απόφασή μας.
• Μεγάλα και υψηλά θα μας ανατεθούν μόλις μπορέσουμε να διαχειριζόμαστε ειλικρινώς και εντίμως τα μικρά και καθημερινά
•  Να μην έχουμε υπεροψία, υπερηφάνεια και αλαζονεία
•  Να έχουμε ταπείνωση και να ζητούμε από τον Κύριο να μας οδηγήσει εκεί όπου είναι το θέλημά Του και όχι εκεί όπου θέλουμε εμείς, 
• κι Αυτός θα μας δείξει το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε…..

Μάκη, σ' ευχαριστώ που έφερες αυτό βιβλίο, ευχαριστώ και τον συγγραφέα που φωτίστηκε και μας έδωσε την εμπειρία του, τα πάθη και τις διδαχές του, προς δόξαν Κυρίου.

Σημείωση: «Χιλιάδες μίλια προς τον τόπο της καρδιάς», Του Klaus Kenneth (τίτλος πρωτοτύπου: Born to hate – Reborn to love), Εκδόσεις Εν Πλώ, Κολοκοτρώνη 49, (τηλ, 210 3226343 e-mail: info@enploeditions.gr).

 

Για την Ελληνικη Γλώσσα

Διαβάζω στο taxeaven.gr προβληματισμό σχετικά με "Ομηρική διάλεκτος ... η Αγγλική ... ή μήπως όχι" και αντιγράφω για τους φίλους μου:

Το «Νενικήκαμεν» και το «Τετέλεσται» μόνο στα Ελληνικά μπορούν να εκφραστούν μονολεκτικώς .

Μόνο στην Ελληνική γλώσσα υπάρχουν αυτοπαθείς αντωνυμίες, η ευκτική ….

Μόνο η Ελληνική έχει τη δυνατότητα να διαχωρίζει με τόση ακρίβεια το νοώ , από το εννοώ, εισνοώ, εκνοώ, προσνοώ, προνοω, ανανοώ, κατανοώ, διανοώ, μετανοώ, παρανοώ, αμφινοώ, επινοώ, περινοώ, υπονοώ, υπερνοώ, προσκατανοω, συνεννοούμαι κ.λ.π.

Μόνο η Ελληνική διαχωρίζει διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα , το ατύχημα από το δυστύχημα , το συμφέρον από το ενδιαφέρον , τον επιβάτη από τον αναβάτη , τον διαβάτη από τον παραβάτη …

Μόνο η Ελληνική διαχωρίζει τον βίο από τη ζωή , την αγάπη από τον έρωτα .

Μόνο η Ελληνική διαθέτει τις λέξεις πατρίς , νόστος και νοσταλγία με τόση ακριβολογία της έννοιας των … 

 

 

Κων/νος Τσάτσος : ( Γλώσσα και Έθνος )

« Όσο πιο προηγμένος είναι ο πολιτισμός ενός έθνους, τόσο πιο πλούσιες σε προϊστορία και συνεπώς σε ουσία, είναι οι λέξεις της γλώσσας …

Με την γλώσσα μεταδίδουμε λογικούς συνειρμούς και διεγείρουμε συναισθήματα… Κάθε λαός έχει την γλώσσα που του αξίζει . Στη γλώσσα, όπως και στα τραγούδια του εναποθηκεύεται ο πολιτισμός του … είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας της ιστορικής του συνείδησης και της ιστορικής του συνέχειας . Το σημαντικότερο πιστοποιητικό ότι είμαστε ένα Γένος αδιάσπαστο στην συνέχεια του, από τον Όμηρο ως σήμερα, είναι ακριβώς αυτή η ενότητα της γλώσσας . … Ένας λαός χωρίς ιστορία , και με περιορισμένες πολιτικές επιδόσεις , μπορεί να πει : « εγώ γράφω ό,τι ο προφορικός λόγος μου υπαγορεύει».

Όσο για μένα, εγω δηλώνω ότι είμαι και θέλω να είμαι μπρος σε όλους αυτούς τους ρηξικέλευθους , καθυστερημένους ξεπερασμένος αγράμματος . Και τα είμαι όλα αυτά γιατί η ιστορία της γλώσσας μου είναι η ψυχή της ψυχής μου. Γιατί είμαι Έλληνας με μια «θεωρία» πίσω μου αιώνων . Αρνούμαι να αποβάλω αυτό το βάρος και αυτήν την τιμή …»

Μόνο μέσα από αυτή τη γλώσσα εξακολουθούμε να υπάρχουμε, να σκεπτόμαστε και να ενεργούμε κατά τρόπο Ελληνικό, συντάσσοντας και εκφέροντας τον λόγο μας σύμφωνα με τις προδιαγραφές και τις εγγεγραμμένες καταβολές τις οποίες φέρουμε και μεταφέρουμε εδώ και χιλιετίες . Πόσες χιλιετίες χρειάστηκε να φτάσει η γλώσσα μας στην εκπληκτική τελειότητα της Ομηρικής επικής διαλέκτου και την αξεπέραστη δομή του λόγου του Θουκυδίδου .

Η λέξη «δυσαριστοτόκεια» από το θρήνο της Θέτιδος για τον Αχιλλέα είναι μια εκθαμβωτική Ομηρική λέξη . Είναι από μόνη της ένα πένθιμο άσμα , ένα μοιρολόι … «Η επί κακώ τον άριστον τετοκυία, δύστηνος άριστον τεκούσα..» , «…ως αν τις είποι επί διχοστασία εύτεκνον..»

Ο μεγάλος Κωστής Παλαμάς γράφει :

« Χρωστάμε σ όσους ήρθανε, θαρθούνε, θα περάσουν.

Κριτές θα μας δικάσουν οι αγένητοι, οι νεκροί».

 ********************** 

«Μου δόθηκε να γράψω, αγαπητοί φίλοι, σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ' όλα αυτά μια γλώσσα που μιλιέται επί χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και με ελάχιστες διαφορές.... H παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση αντιστοιχεί και στην υλικοπνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω αυτό όχι για να υπερηφανευτώ, αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής, όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μια Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος π.χ., χωρίς ωστόσο να έχει το αντίκρισμα που είχαν εκείνοι πάνω στην έκταση της πολιτισμένης ανθρωπότητας. Εάν η γλώσσα αποτελούσε ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δε θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως να αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις»

Οδυσσέας Ελύτης

Βραβείο Νόμπελ 1979 

 

Σημείωση: Στους καιρούς που ζούμε, τους εξωνημένους κι επικίνδυνους, καλό είναι να πιανόμαστε από όπου μπορούμε! Από ζωντανούς και πεθαμένους, από ρίζες, σπίθες, σπόρους, πνεύματα, προθέσεις, προοπτικές. Πρό πάντων ας αποκλείσουμε το σκοτάδι, την ηττοπάθεια και την δουλικότητα.

Κρίστοφερ Κινγκ, ένας σύγχρονος διασώστης της ελληνικής δημοτικής μουσικής,

Διαβάζω εδώ: https://www.huffingtonpost.gr/kinonia/christopher-king-i-ellines-prepi-na-empistefthoun-ton-eafto-tous-ke-na-niosoun-sigouri-me-afto-pou-ine/ το άρθρο που υπογράφει ο Δημοσθένης Γκαβέας για τον Christopher King: «Οι Έλληνες πρέπει να εμπιστευθούν τον εαυτό τους και να νιώσουν σίγουροι με αυτό που είναι», και σας το μεταφέρω αυτούσιο λόγω της μεγάλης σημασίας των λεγομένων του σημαντικού αυτού ανθρώπου.

Ο Κρίστοφερ Κινγκ, Αμερικανός μουσικός της folk και σύγχρονος διασώστης της ελληνικής δημοτικής μουσικής, ηχογράφησε μια συλλογή 28 ακυκλοφόρητων παραδοσιακών ηπειρωτικών και μιλάει για την αγάπη του για την Ελλάδα αλλά και το σταυροδρόμι που βρίσκεται η χώρα στο δίλημμα: περισσότερη παγκοσμιοποίηση ή δημιουργική ενδοσκόπηση;

To «Why The Mountains Are Black»(Γιατί είναι Μαύρα τα Βουνά) – Primeval Greek Village Music: 1907 – 1960» είναι μια συλλογή 28 ακυκλοφόρητων παραδοσιακών ηπειρωτικών και όχι μόνο, που έχουν ηχογραφηθεί σε Ελλάδα, Νέα Υόρκη και Σικάγο. Πρόκειται για μια συλλογή από σπάνιους δίσκους 78 στροφών του παραγωγού και βραβευμένου με Grammy Christopher King (Κρίστοφερ Κινγκ). Η δισκογραφική που ανέλαβε την κυκλοφορία, είναι η Third Man Records του Jack White.

Ο  Kristopher King παρουσιάζει, όπως γράφει η εταιρεία παραγωγής, το «άλφα και το ωμέγα της ελληνικής δημοτικής μουσικής». Πρόκειται όπως τονίζει για μουσική που διευρύνει το μυαλό. Ορισμένες φορές ακούγεται αρχέγονη ή σαν free jazz, doom folk, αιθέρια και υπερβατική.

Είναι εντυπωσιακό ότι ο Κρίστοφερ Κινγκ επέλεξε για τίτλο της συλλογής του το τραγούδι «Γιατί είναι Μαύρα τα Βουνά» καθώς το ίδιο κομμάτι είχε επιλέξει το 1915 ο μεγάλος Γερμανός ποιητής και φιλόσοφος Γκαίτε για να εξηγήσει στους διανοούμενους της εποχής το μεγαλείο της ποίησης του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού.

Στη συνέντευξη έπειτα από απαίτηση του ίδιου ο πληθυντικός ευγενείας καταργήθηκε και συνομιλήσαμε στον ενικό.

Με έχει εντυπωσιάσει και όχι μόνο εμένα αλλά πολλούς αυτό που έκανες. Πες μου λίγο την ιστορία πως ξεκίνησες, που βρήκες τους δίσκους.

Την πρώτη μου επαφή με την ελληνική δημοτική μουσική την είχα πριν από επτά χρόνια σ’ ένα ταξίδι μου στην Κωνσταντινούπολη. Μια ημέρα επισκέφθηκα την ασιατική μεριά της Πόλης, μια περιοχή που την αποκαλούν η αγορά του φωνογράφου. Εκεί σ’ ένα κατάστημα βρήκα έξι – επτά παλιούς δίσκους των 78 στροφών, ξέρεις από αυτούς που ακούγανε οι παππούδες μας. Εκεί σε αυτή τη στοίβα υπήρχαν δίσκοι με μουσική από τη Νότια Αλβανία και την Ήπειρο. Μεταξύ αυτών των δίσκων υπήρχαν και δύο του Κίτσου Χαρισιάδη. Φυσικά δεν είχα τα μέσα για να τους ακούσω και τους είχα αφημένους έτσι όπως ήταν τυλιγμένοι στο δωμάτιο του ξενοδοχείου για δύο εβδομάδες. Μέχρι δηλαδή που επέστρεψα στην Αμερική. Όμως, με το που επέστρεψα στις ΗΠΑ και μπήκα στο σπίτι, δεν χρειάστηκαν πάνω από πέντε λεπτά για να τους ξετυλίξω, να τους πλύνω και να αρχίσω να τους ακούω.

Επαναλαμβάνεις, κατά κάποιον τρόπο, όσον αφορά το ενδιαφέρον σου για την ελληνική δημοτική μουσική, τα βήματα που έκαναν κάποιοι άλλοι πριν από αιώνες. Πρόσφατα άκουσα την ιστορία με τον πρέσβη της Αυστρίας στην Κωνσταντινούπολη στα μέσα του 16ου αιώνα που μάζεψε 47 δημοτικά τραγούδια, ορισμένα εκ των οποίων έφταναν και πριν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Επίσης, ο Γκαίτε είχε πει για το δημοτικό τραγούδι ότι το βρίσκει «τόσο λαϊκό, αλλά και τόσο δραματικό, τόσο επικό και τόσο λυρικό, που αντίστοιχό του δεν υπάρχει στον κόσμο». Μάλιστα το 1815 μάζεψε στο σπίτι του ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων της εποχής για να τους μιλήσει για το δημοτικό τραγούδι και τους είπε : «Οι εικόνες αυτού του τραγουδιού, του ελληνικού δημοτικού, είναι εκπληκτικές. Φανταστείτε να βάζει δυο βουνά να μαλώνουν μεταξύ τους! Φανταστείτε έναν αετό να μιλάει με το κομμένο κεφάλι του κλέφτη! Φανταστείτε ένας κλέφτης να λέει να του κόψουν το κεφάλι, για να μην το πάρουν οι Τούρκοι, αλλά και να μην το πουν στην αρραβωνιαστικιά του! Αλλά σας αφήνω τελευταίο και ένα άλλο τραγούδι, το οποίο είναι το κορυφαίο», τους είπε και τους διάβασε το μοιρολόι «Ο Χάρος με τους αποθαμένους» δηλαδή αυτό που έχεις βάλει για τίτλο στη συλλογή σου. Κι έρχεσαι τώρα, 191 χρόνια έπειτα από τον Γκαίτε, να μας μιλήσεις για το ίδιο τραγούδι, για την ίδια μουσική...

Γιατ’ είναι μαύρα τα βουνά και στέκουν βουρκωμένα;

Μην άνεμος τα πολεμά; Μήνα βροχή τα δέρνει;

Ούδ΄ άνεμος τα πολεμά κι ούδέ βροχή τα δέρνει.

Μόν’ εδιαβαίνει ο Χάροντας με τους αποθαμένους.

Σέρνει τους νιους από μπροστά, τους γέροντας κατόπι,

τα τρυφερά παιδόπουλα στη σέλλα αραδιασμένα.

Παρακαλούν οι γέροντες, τ’ αγόρια γονατίζουν:

Κόνεψε, Χάρο, σε χωριό, κόνεψε καν σε βρύση,

να πιουν οι γέροντες νερό κι οι νιοι να λιθαρίσουν

και τα μικρά παιδόπουλα να μάσουνε λουλούδια».

«Όχι, χωριά δεν θέλω εγώ, σε βρύσες δεν κονεύω,

έρχονται οι μάνες για νερό, γνωρίζουν τα παιδιά τους,

γνωρίζονται τ΄ αντρόγυνα και χωρισμό δεν έχουν»…

Ναι, η ιστορία κάνει πολύ μεγάλους κύκλους.

Την ήξερες την ιστορία με τον Γκαίτε;

Όχι στην αρχή, στην πορεία μου είπε την ιστορία ένας Έλληνας φίλος και μάλιστα μου έστειλε και σημειώσεις να διαβάσω…

Αλήθεια γιατί διάλεξες το «Μαύρα είναι τα Βουνά» ως τίτλο για τη συλλογή σου;

Ήταν το τρίτο κομμάτι από τη συλλογή του δίσκου και πρόκειται για ένα μοιρολόι από την Πελοπόννησο (μου το λέει στα ελληνικά) το οποίο είχε ηχογραφηθεί τον 18ο αιώνα και όπως είπες ο Γκαίτε είχε μιλήσει για το ίδιο ακριβώς κομμάτι. Όμως ήταν σημαντικό για εμένα, γιατί ξεκίνησε ως φωνητικό μοιρολόι και αργότερα έγινε και χορευτικό κομμάτι.  Αυτό λοιπόν το κομμάτι για εμένα συμβολίζει τη μεταβίβαση των συναισθημάτων (transferance),την αγνότητα και τη δύναμη του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού. Έχει κάτι το θεραπευτικό αυτή η μουσική στην κοινότητα. Είναι, σα να λένε, μεταξύ άλλων: «Τι να κάνουμε για να ξορκίσουμε αυτό το κακό ή τα κακά που φέρνει η ζωή; Ας χορέψουμε!» Αυτό ήταν και το βασικό συναίσθημα που με ώθησε να επιλέξω αυτόν τον τίτλο.

Πώς αντιλαμβάνονται αυτή τη μουσική οι συμπατριώτες σου;

Θα σας πω. Έγινε μια εκδήλωση πριν από δύο χρόνια στη Νέα Υόρκη με αφορμή την έκδοση της μουσικής συλλογής. Την εκδήλωση οργάνωσε το περιοδικό Paris Review και κάποια στιγμή τους έπαιξα το φημισμένο Ηπειρώτικο μοιρολόι του Αλέξη Ζουμπά. Ο χώρος ήταν κατάμεστος, περίπου 150 άτομα μιλούσαν μεταξύ τους, επικρατούσε οχλοβοή και εγώ τους παίζω το μοιρολόγι και επικρατεί νεκρική σιωπή. Όταν τελείωσε το κομμάτι όλοι τους ήταν εκστασιασμένοι, είχαν μείνει κυριολεκτικά με το στόμα ανοιχτό. Αυτή είναι η συνήθης αντίδραση των ανθρώπων που ακούνε το συγκεκριμένο κομμάτι. Τους τραβά ακαριαία την προσοχή, τους μαγνητίζει, τους υπνωτίζει.

Που το αποδίδεις αυτό;

Στο οικείο και στο ανοίκειο. Η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα, οικουμενική. Σε αυτή τη γλώσσα οι άνθρωποι ακούν κάτι που τους είναι οικείο και στην προσπάθεια τους να καταλάβουν τη διάταξη που έχουν οι νότες, δηλαδή στην προσπάθειά τους να συγκεντρωθούν και να καταλάβουν, να μεταφράσουν τη μουσική εκεί είναι που υπνωτίζονται. Το ίδιο πράγμα συνέβη και σε εμένα όταν επέστρεψα από την Κωνσταντινούπολη και άκουσα για πρώτη φορά τους δίσκους με την ελληνική δημοτική μουσική που είχα αγοράσει. Επρόκειτο για μια τελείως διαφορετική διάταξη στις νότες. ‘Ηταν κάτι ξένο και εγώ παθιάζομαι γιατί προσπαθώ να βρω πως λειτουργεί, να καταλάβω τη δομή πίσω από τη μουσική, το μουσικό αποτέλεσμα. Και είναι πολύ σημαντικό αυτό για εμένα ιδίως όσον αφορά στην ελληνική μουσική.

Λειτουργούσε και παιδαγωγικά

Ναι! (το λέει στα ελληνικά).

Διακρίνω ότι προσεγγίζεις αυτή τη μουσική με φιλοσοφική διάθεση.

Μα είναι φιλοσοφικό το ενδιαφέρον μου! Θα σας το εξηγήσω. Είναι γνωστό και ξεκάθαρο σε όλους πως η φιλοσοφία γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στην Ελλάδα. Εκεί  μελέτησαν αυτά που δεν είναι εκ πρώτης όψεως ορατά, είναι αδιαμφισβήτητο αυτό. Δεύτερον, όταν σκέφτομαι για την ελληνική μουσική, τόσο γενικά, όσο και ειδικά, όταν δηλαδή επικεντρώνομαι σε μια περιοχή όπως την Ήπειρο, ή σε συγκεκριμένους καλλιτέχνες όπως ο Χαρισιάδης ή ο Ζουμπάς, τους προσεγγίζω όχι με ένα στεγνό κλινικό, βαρετό, ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, αλλά αντίθετα τους προσεγγίζω προσπαθώντας να κατανοήσω υπαρξιακά ζητήματα και προβλήματα που τελικά αφορούν τόσο τη δική τους ύπαρξη, όσο και τη δική μου.

«Έχει κάτι το θεραπευτικό αυτή η μουσική στην κοινότητα, είναι σαν να λένε, μεταξύ άλλων, τι να κάνουμε για να ξορκίσουμε αυτό το κακό ή τα κακά που φέρνει η ζωή, ας χορέψουμε..»

Να σας πω ένα παράδειγμα: Ο Αλέξης Ζουμπάς κάποια στιγμή ήρθε μετανάστης στη Νέα Υόρκη, στις αρχές του περασμένου αιώνα. Όταν άρχισα να μελετώ τη μουσική του, μου έδωσε την εντύπωση ότι είχαν επέλθει κάποιες αλλαγές στο τρόπο που έπαιζε. Ήταν ένας παραδοσιακός καλλιτέχνης, αλλά όταν ήλθε στην Αμερική εκτέθηκε και σε άλλα μουσικά είδη, τόσο από την ευρύτερη περιοχή της Ελλάδας αλλά και της Μικράς Ασίας, όσο και από την Αμερική.  Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρξει μια ελαφριά αλλαγή στον τρόπο που έπαιζε.

Με αυτό που μου λες αν και το δημοτικό τραγούδι έχει κάνει τον ιστορικό του κύκλο, δεν μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε απομεινάρι του παρελθόντος, λείψανο. Πιστεύεις ότι θα μπορούσε να γίνει μια μεταφυσική γέφυρα που να μας φέρει σε επαφή με την ανθρωπιά μας και το είναι μας;

Ναι, για εμένα το δημοτικό τραγούδι είναι ένα άυλο πνευματικό κεφάλαιο, ένα ανεκτίμητο περιουσιακό στοιχείο που έχετε στην Ελλάδα και είναι καθαρά δικό σας. Ο κόσμος έρχεται στη Ελλάδα και βλέπει τα αρχαία, πάει στα νησιά, όμως η μουσική είναι άυλη δεν μπορείς να την κρατήσεις στα χέρια σου πρέπει να εμπλακείς με αυτή για να τη νιώσεις και αυτό από μόνο του την κάνει (τη δημοτική μουσική) ακόμη πιο εύθραυστη από τα αρχαία μνημεία του παρελθόντος.

Μου μιλήσες για τις θεραπευτικές ιδιότητες του δημοτικού τραγουδιού. Ξέρεις ότι δημοτικό προέρχεται από το δήμος (λαός) και τραγούδι από την τραγωδία, η οποία λειτουργούσε καθαρτικά στις ψυχές των θεατών, των πολιτών, του λαού. Βλέπετε αυτή τη συνέχεια μέσα στους αιώνες;

Ω ναι, μπορώ να δω τη συνέχεια! Μιλάμε για μια μουσική που επιβίωσε από τα δεινά της τουρκοκρατίας, άντεξε καθ’ όλη τη διάρκεια της και αναδύθηκε σχετικά απαράλλαχτη. Ο Αριστοτέλης θα μιλούσε για τη ψυχοδυναμική επίδραση της μουσικής, θα  έλεγε πως όταν ακούς τη μουσική να παίζεται άρτια, με τον σωστό τρόπο και για τον σωστό σκοπό και την ακούς με την ανάλογη  προσοχή, τότε αυτή η μουσική μπορεί να διεγείρει και ανασυντάξει ανάλογα  τα συναισθήματά σου, προς τη σωστή οδό. Έτσι αντιλαμβάνομαι εγώ την κάθαρση, ξεμπλέκει όλη την κακία που είναι μέσα μας και μας αναμορφώνει.

Μια άλλη διαπίστωση που θα ήθελα να μου σχολιάσεις. Στο δημοτικό τραγούδι τόσο η ζωή και ο έρωτας, είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον θάνατο, ο οποίος αποκαλείται με την αρχαία του ονομασία «χάρος». Επίσης δεν υπάρχει αναφορά σε παράδεισο ή κόλαση, δεν υπάρχει η ενοχή με την δυτική έννοια. Όμως υπάρχει ένας κάτω κόσμος, γκρίζος, όμοιος με αυτόν που επισκέφθηκε ο Οδυσσέας στη Νέκυια, στη ραψωδία της Οδύσσειας, για να πάρει χρησμό που θα τον βοηθήσει να γυρίσει στην Ιθάκη.

Βέβαια, φυσικά και το έχω παρατηρήσει και αυτό είναι μια από τις αρετές, από τις αξίες του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού ενστερνίζεται τη ζωή και το θάνατο με ίσους όρους.

Προ ημερών στα email που ανταλλάσσαμε μου είπες πως έπαιξες τη συλλογή με τα δημοτικά στα κεντρικά της Third Man Records στο Νάσβιλ και μου εξέφρασες τον ενθουσιασμό σου για το γεγονός ότι συγκεντρώθηκαν πάρα πολλοί Έλληνες δεύτερης γενιάς που δεν είχαν ξανακούσει αυτή τη μουσική και μάλιστα σου είπαν πως ήταν σαν το γάλα της μάνας!

Ναι, ναι ενθουσιάστηκαν, δεν την είχαν ξανακούσει αυτή τη μουσική, δεν ήταν η μουσική που έχουν στο σπίτι και ακούν οι γονείς τους. Και όμως τους χτύπησε, τους χτύπησε κάτι μέσα τους. Ήταν σαν να τους ενεργοποίησε κάτι γενετικό, θα μπορούσαμε να πούμε την ελληνικότητα τους, αν και θα υποστήριζα πως πρόκειται για κάτι πανανθρώπινο.

«Tο δημοτικό τραγούδι είναι ένα άυλο πνευματικό κεφάλαιο, ένα ανεκτίμητο περιουσιακό στοιχείο που έχετε στην Ελλάδα και είναι καθαρά δικό σας. Ο κόσμος έρχεται στη Ελλάδα και βλέπει τα αρχαία, πάει στα νησιά, όμως η μουσική είναι άυλη δεν μπορείς να την κρατήσεις στα χέρια σου πρέπει να εμπλακείς με αυτή για να τη νιώσεις και αυτό από μόνο του την κάνει (τη δημοτική μουσική) ακόμη πιο εύθραυστη από τα αρχαία μνημεία του παρελθόντος»

Στην Ελλάδα έχουμε αρκετούς νέους που έχουν γυρίσει την πλάτη στην παραδοσιακή μας μουσική, θεωρώντας τη οπισθοδρομική, εκτιμώντας πως δεν έχει να τους πει πλέον τίποτα. Επίσης και πολλά πανηγύρια έχουν χάσει την αθωότητα τους. Εσύ έρχεσαι συχνά. Πώς το αντιλαμβάνεσαι αυτό;

Στη Βίτσα τα πανηγύρια είναι σχεδόν τέλεια. Οι μουσικοί παίζουν αριστοτεχνικά, το χωριό βρίσκεται σε αρμονία με τη μουσική και το γλέντι, όμως οι ενισχυτές και τα ηχεία είναι αυτά που χαλάνε την ποιότητα. Τα παλιά χρόνια έπαιζαν δύο ή τρεις ορχήστρες, ανάλογα με τον κόσμο. Μακάρι να μπορούσα να τους πείσω να μην παίζουν με ενισχυτές ή τουλάχιστον να προβαίνουν στην κατάλληλη ρύθμιση, που να μην αλλοιώνει τον ήχο.

Στο άλλο σκέλος της ερώτησης, για παράδειγμα στο Ζαγόρι, η μουσική είναι σχετικά αγνή, καθαρή, δεν υπάρχει εκφυλισμός του ήχου ή του στυλ με το οποίο παίζεται η μουσική. Ωστόσο σε κάποιες άλλες περιοχές κάτι έχει χαθεί και αυτό που παίζουν θα το αποκαλούσα ηπειρώτικη μουσική για ασανσέρ. Εξαρτάται λοιπόν ποιες περιοχές επισκέπτεσαι, και ναι το έχω διαπιστώσει αυτό που είπες για την απαξίωση της παραδοσιακής σας μουσικής από αρκετούς Έλληνες.

Έχουμε υψηλή ποίηση και μουσική, αριστουργήματα που δημιουργήθηκαν από πάμφτωχους και αγράμματους, και σήμερα που έχουμε τα πάντα αδυνατούμε να δημιουργήσουμε λαϊκό πολιτισμό τέτοιου επιπέδου. Πού το αποδίδεις;

Ενδιαφέρουσα ερώτηση... Πώς να απαντήσω;... Πιστεύω ότι για να ανακτήσει το στάτους που είχε η Ελλάδα, ακόμη και αυτό πριν από 100 χρόνια, θα πρέπει να απορρίψει αυτό που έρχεται από το εξωτερικό, την εμπορευματοποίηση, την εμποροκρατία και να επικεντρωθεί στις αξίες που ήδη έχει . Συμφωνώ μαζί σου ότι αν κοιτάξουμε στο παρελθόν, θα δούμε ανθρώπους που δεν είχαν επίσημη παιδεία και δημιουργούσαν αριστουργήματα και το κατάφερναν αυτό γιατί εμπιστεύονταν τον εαυτό τους, εμπιστεύονταν την κουλτούρα τους και τις αξίες τους. Δυστυχώς, σήμερα τον 21ο αιώνα, και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού στο κόσμο, όλοι θέλουν να είναι μοντέρνοι, να είναι κατά κάποιο τρόπο Ευρωπαίοι ή Αμερικάνοι και αντιγράφουν συμπεριφορές και κουλτούρες. Πρόκειται για τραγικό λάθος.

Ξέρω ότι γράφεις ένα βιβλίο για την ηπειρώτικη μουσική, όσο ψάχνεις και μελετάς δεν αλλάζεις, δεν διαμορφώνεται η ψυχολογία σου; Να τολμήσω να ρωτήσω; Μήπως γίνεσαι λίγο Έλληνας;

(Γέλια) Όσο γράφω και ερευνώ και ακούω τη μουσική, γίνομαι όλο και πιο εμμονικός και εύχομαι για τη στιγμή που θα επιστρέψω στην Ήπειρο. Σκέφτομαι πως θα βελτιώσω τα ελληνικά μου έτσι ώστε να νιώθω πιο άνετα όταν βρίσκομαι εκεί.  Σου μιλάω ειλικρινά και δεν υπερβάλλω, όταν είμαι στην Ήπειρο, όταν φτάνω στο χωριό κάθε χρόνο νιώθω πως κουβαλάω τα μισά μου χρόνια, νιώθω απόλυτα υγιής, είμαι απαλλαγμένος από κάθε άγχος και στεναχώρια, τα πάντα είναι τέλεια. Και όταν δουλεύω για τη συγγραφή του βιβλίου, κυριολεκτικά  αισθάνομαι την ανάγκη να επιστρέψω στα πάτρια εδάφη (home soil), θέλω να επιστρέψω εκεί από όπου ήρθα. Όταν δε ακούω ελληνική δημοτική μουσική, ιδίως τα ακούσματα της Ηπείρου, με διαμορφώνει κάθε φορά. Όπως προείπες πρόκειται για κάθαρση. Είναι όμως και θεραπευτική αυτή η μουσική, επιδιορθώνει την τραυματισμένη ψυχή, την ψυχή που υποφέρει. Εκτιμώ πως αυτός ο τόπος στην Ήπειρο και αλλού στην Ελλάδα έχει υποφέρει πολύ και με κάποιον τρόπο αυτός ο πόνος πέρασε στη μουσική. Όταν αυτή η μουσική παίζεται και ακούγεται, δρα σαν τέλεια πανάκεια , γίνεται η γιατρειά μας. Όλη μου τη ζωή την έχω αφιερώσει στη μουσική, μου δίνει νόημα, είναι η πνευματική τροφή που με συντηρεί. Ωστόσο η δημοτική μουσική της Ελλάδας και ειδικότερα αυτή της Ηπείρου, μου προσφέρει το βαθύτερο και ουσιαστικότερο νόημα.

Η καταγωγή σου ποια είναι Κρις, ξέρω ότι είσαι Αμερικανός αλλά οι γονείς σου, ο τόπος που μεγάλωσες οι σπουδές σου;

Μεγάλωσα, όπως σου είπα, σε μια πολύ αγροτική περιοχή, όπως ήταν η Ήπειρος, στη Βιρτζίνια. Σπούδασα και έκανα μεταπτυχιακό στη φιλοσοφία, όμως μετά την αποφοίτησή μου, τα τελευταία 19 χρόνια, ασχολούμαι με τη συλλογή πολύ παλιάς μουσικής, με ιστορικές συλλογές και παράλληλα ως τεχνικός ήχου αλλά και ως συγγραφέας.

Και είσαι πρώτης, δεύτερης γενιάς Αμερικανός;

Πιθανότατα δέκατης γενιάς (γέλια) με καταγωγή, οι μακρινοί μου πρόγονοί, σκοτσέζικη και ιρλανδική.

Λένε ότι έχουμε κοινά στοιχεία.

(Γέλια) Έχει πλάκα. Όταν με καλούν σε κάποιο σπίτι, για παράδειγμα οι σαρακατσιάνοι, είναι βέβαιο ότι σε ένα ορισμένο σημείο της κουβέντας σταματούν και μου λένε «ξέρεις ίσως τελικά να είσαι σαρακατσάνος» (γέλια). Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες περιπτώσεις. Μου λένε «πρέπει να έχεις κάτι ελληνικό», αλλά δεν ξέρω τι είδους Έλληνας είμαι.

Ίσως να είσαι οικουμενικός Έλληνας

Ναι, ναι μάλλον οικουμενικός Έλληνας.

Από αυτά που έχουμε πει μέχρι τώρα και από άλλες συζητήσεις που έχω κάνει, αλλά και από παρατηρήσεις, διαπιστώνω ότι η ταυτότητα προσφέρει αυτοπεποίθηση, μπορεί να σε κάνει δημιουργικό, δεν σε απομονώνει και σου δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχεις σε διάλογους. Όπως ξέρεις, η Ελλάδα διέρχεται εδώ και χρόνια μια σοβαρή κρίση, υποστηρίζω πάντα ότι πρόκειται πρωτίστως για πνευματική κρίση και δευτερεύοντος οικονομικής. Κατά τη γνώμη σου, τι μπορεί να μας διδάξει η παράδοση μας την οποία με τόση θέρμη μελετάς.

Ότι και να πω κινδυνεύει να ακουστεί απλοποιημένο. Αλλά αυτό που θα υποστηρίξω είναι το έξης. Η Ελλάδα, ως έθνος δεν πρέπει να θαυμάζει αυτά που είναι έξω από τα όρια της, τα σύνορά της. Οι Έλληνες πρέπει να εμπιστευθούν τον εαυτό τους και να νιώσουν σίγουροι με αυτό που είναι και να αρχίσουν να εκτιμούν αξίες που έχαιραν εκτίμησης εδώ και χιλιάδες χρόνια. Να αρχίσουν να εκτιμούν ξανά εκείνες τις πνευματικές αξίες που συγκροτούσαν τη βασική δομή του είναι τους.

Θα προσπαθήσω να σου περιγράψω πως αντιλαμβάνομαι το τωρινό πρόβλημα της Ελλάδας όπως το έγραψα πρόσφατα σ’ ένα βιβλίο. Σκέφτηκα λοιπόν και περιέγραψα μια ομάδα που απαρτίζεται από πέντε άνδρες οι οποίοι διαπληκτίζονται για ένα πιστόλι. Διαπληκτίζονται λοιπόν για το ποιος θα το πρωτοκρατήσει και το πιστόλι αλλάζει χέρια με αυτούς να λένε: «όχι, εγώ θα το κρατήσω!» «όχι, εγώ θα το κρατήσω!» «πόσες σφαίρες έχει μέσα;» κτλ και στο τέλος καταλήγουν να πυροβολούν επανειλημμένα το πόδι τους. Καταλαβαίνεις τι θέλω να πω. Πιστεύω ότι εάν οι Έλληνες ενωθούν και συνεργαστούν, αντί να ζουν μέσα σε μια διαρκή αντιπαλότητα και να προωθεί ο καθένας το δικό του συμφέρον έναντι του άλλου, και αρχίσουν να εκτιμούν τις αξίες τους όπως είπαμε, αλλά και την άυλη πνευματική όσο και υλική κληρονομιά τους,  τότε η Ελλάδα ξαφνικά θα γίνει ασύγκριτα πιο δυνατή από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην Ευρώπη. Έχετε απίστευτο υλικό πλούτο τόσο στον αγροτικό τομέα, να πω μόνο λίγα από αυτά όπως για παράδειγμα το κρασί σας, το λάδι και φυσικά έχετε και το αγαπημένο μου τσίπουρο, έχετε τον ήλιο για ηλιακή ενέργεια. Εάν μπορούσατε να διαχειριστείτε μόνοι σας τις πλουτοπαραγωγικές σας πηγές, δεν θα μπορούσε κανείς να σας φτάσει στην Ευρώπη. Το ίδιο  ισχύει και με τις πολιτισμικές σας αξίες. Θα μπορούσα να πάω σε ένα οποιοδήποτε μέρος στη Γερμανία, στην κεντρική Ευρώπη, στην ανατολική, στη βόρεια Ευρώπη, σας διαβεβαιώνω ότι δεν μπορώ να βρω καμία μουσική παράδοση που να έχει τη ζωντάνια που έχει η δική σας και αυτό από μόνο του λέει πολλά.

Τι σε γοητεύει σε εμάς. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του λαού που ακουμπούν τη καρδιά σου

Είναι αυτή η συγκλονιστική, θεσπέσια ομορφιά των Ελλήνων, η γενναιοδωρία τους, η ευφυΐα τους και ακόμη περισσότερο η φιλοξενία τους. Δεν  υπάρχει πιο φιλόξενο μέρος για εμένα από το Ζαγόρι. Με το που φτάνω εκεί, αυτομάτως βρίσκομαι στο σπίτι μου. Και όταν αναφέρομαι στη φιλοξενία αναφέρομαι για αυτή την ασυνείδητη γενναιοδωρία που δεν στοχεύει σε κάποιου είδους αντάλλαγμα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο, όπου κανείς δεν κάνει τίποτα χωρίς αντάλλαγμα.

Πες μου και κάτι αρνητικό

Το μόνο αρνητικό που εντοπίζω είναι το γεγονός ότι πολλοί Έλληνες έχουν πρόβλημα, όπως είπατε και εσείς, να αποδεχθούν το παρελθόν τους. Έχουν σταματήσει να ασχολούνται με την παράδοσή τους και αντίθετα θέλουν να εκσυγχρονιστούν με τον λάθος τρόπο. Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από την παράδοση.

Να μπορείς όμως να την παντρέψεις με το νέο...

Ναι, φυσικά!

Τι νομίζεις ότι πιστεύει για τον εαυτό της η πλειονότητα των Ελλήνων, πιστεύεις ότι διακρίνεται από κάποια τάση χαμηλής αυτοεκτίμησης;

Ανάλογα με την περιοχή και την ηλικία. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε γενικά. Όταν είμαι στην Αθήνα οι άνθρωποι εκεί τείνουν να έχουν μια τάση χαμηλής αυτοεκτίμησης. Δε νιώθουν καλά με τον εαυτό τους και είναι κατανοητό αφού είναι ένα αστικό κέντρο και ο κόσμος εκεί έχει αποκοπεί από το ουσιώδες, το αναγκαίο μητρικό γάλα (γάλα της μάνας) που μπορεί να υπάρχει στην επαρχία, δεν ξέρω αν με καταλαβαίνεις. Ιδίως οι νέοι δεν μπορούν να αντισταθούν στην αφομοίωση και πραγματικά επιθυμούν να αστικοποιηθούν, δυτικοποιηθούν και εναγκαλιστούν με την παγκοσμιοποιημένη κουλτούρα και τον τρόπο ζωής. Όμως, πρόκειται για μια τάση που επικρατεί σε όλες τις πόλεις του κόσμου. Αντίθετα γνωρίζω πολλούς Έλληνες από τα χωριά της Ηπείρου, που είναι ιδιαίτερα περήφανοι για τη μουσική τους, την ιστορία τους και την κουλτούρα τους. Γι’ αυτό αγαπάω τόσο πολύ τη Βίτσα, το Ζαγόρι, την Ήπειρο. Αντιστέκονται στην αφομοίωση και νιώθουν τόσο περήφανοι για τον τρόπο ζωής τους και γυρνάνε την πλάτη στην παγκοσμιοποίηση.

Μιλώντας για παράδοση και μουσική μπορείτε να δείτε σύνδεση μεταξύ της βυζαντινής μουσικής και δημοτικής μουσικής;

Ναι, καταλαβαίνω ότι υπάρχει ισχυρός δεσμός μεταξύ της δημοτικής μουσικής με τη βυζαντινή και μπορώ να το δω και στις μουσικές του Ζαγορίου. Για παράδειγμα, αν ακούσεις τον Γρηγόρη Καψάλη ο οποίος παίζει εκπληκτικό κλαρίνο, καταλαβαίνεις ότι μεταφράζει τη φωνή του στο κλαρίνο, είναι σαν να τραγουδά, σαν να περνάει τη φωνή του μέσα από το κλαρίνο του.

Ξέρεις είμαι Αμερικανός, είμαι ξένος, όμως θα σου πω το εξής: έχω γίνει μάρτυρας στον κόσμο και ειδικά στις ΗΠΑ της κυριολεκτικής εξαφάνισης αξιόλογων πολιτισμικών κεφαλαίων όπως η μουσική, γιατί ο κόσμος ενέδωσε στην παγκοσμιοποίηση και στο μοντέρνο. Για παράδειγμα, στη νοτιοδυτική Λουιζιάνα είχαν το μουσικό είδος cajun, ένα είδος που λατρεύω. Όμως, εάν πάτε τώρα εκεί, δεν θα τη βρείτε. Χάθηκε, δεν τη παίζει πλέον κανείς, εξαφανίσθηκε, εξαϋλώθηκε!

Προτείνεις πολιτισμική αντίσταση...

Ναι, η Ελλάδα αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι και καλείται να αποφασίσει εάν θα προχωρήσει με τη δυτικοποίησή της, εάν θα προσχωρήσει στην παγκοσμιοποίηση, στον εξευρωπαϊσμό της, εάν θα γίνει πολύ μοντέρνα ή εάν θα προχωρήσει σε μια ενδοσκόπηση και επιστρέψει στις παραδοσιακές της αξίες,  τις οποίες θα τις προβάλει. Αξίες όπως η φιλοξενία, η αισθητική, η ομορφιά. Όταν είμαι στην Ελλάδα, περιβάλλομαι από ομορφιά.

Ναι, όμως αυτή την ομορφιά πουλάνε με τον τουρισμό και μετατρέπουν τον τόπο σε εμπόρευμα με όλες τις γνωστές συνέπειες: αλλοίωση του περιβάλλοντος, αλλαγή των νοοτροπιών για να πω μόνο μερικά.

Καταλαβαίνω τι θέλεις να πεις και συμφωνώ απόλυτα μαζί σου. Αυτό θα μπορούσε να γίνει και πρέπει να γίνει είναι μια προσέγγιση στον πολιτισμικό τουρισμό. Αντί να προσφέρεις ένα υποπροϊόν, όπου οι τουρίστες θα πάνε σε ένα επίγειο παράδεισο για να χαρούν τις ομορφιές του τόπου και φεύγοντας θα αφήσουν τα σκουπίδια τους, και θα έχει αλλοιωθεί το περιβάλλον για τη δημιουργία ξενοδοχειακών μονάδων και ότι συνεπάγεται με την τουριστική ανάπτυξη, αντί λοιπόν να γίνει αυτό θα μπορούσε να υπάρξει μια διαφορετική προσέγγιση. Να μην αντιμετωπίζεις τους τουρίστες ως ηλίθιους, αλλά ως ευφυείς ανθρώπους, μορφωμένους και καλλιεργημένους που μπορεί να τους προσφέρεις κάτι διαφορετικό. Για παράδειγμα, συνεργάζομαι με έναν τουριστικό οργανισμό στο Ζαγόρι που ονομάζεται ΖΕΝ (Zagori Excellence Network). Ένας από τους στόχους μου είναι να προβάλλω συγκεκριμένα πολιτισμικά στοιχεία του τόπου, όπως τη μουσική, την ιστορία, την κουζίνα, την κουλτούρα. Αυτό το κάνω όχι όταν έχουν τα πανηγύρια, αλλά σε περιόδους που είναι ήρεμες. Επίσης το κάνουμε με τέτοιον τρόπο που καλούμε μόνο έναν συγκεκριμένο αριθμό επιλεγμένων ανθρώπων. Καλώ ανθρώπους που τους εμπιστεύομαι και ξέρω πως θα φερθούν, όταν έρθουν. Και όταν έρχονται, απολαμβάνουν τα αγαθά του τόπου, ακούν και βιώνουν τη μουσική και τις θεραπευτικές ιδιότητές της. Όταν δε, φεύγουν, δεν αφήνουν πίσω τους σκουπίδια, δεν αλλοιώνεται το περιβάλλον εξαιτίας τους. Αντίθετα, αφήνουν κάποια χρήματα και πολύ μεγάλο σεβασμό.

Κρις σ΄ ευχαριστώ πολύ.

Θέλω πραγματικά να σε ευχαριστήσω που μου ζήτησες να συμμετέχω σ’ ένα τέτοιο θέμα που αφορά την ελληνική ταυτότητα. Με τιμά αφάνταστα. Δεν είμαι ακαδημαϊκός, είμαι ένας άνθρωπος που λατρεύει τη μουσική και την ακούω στο βάθος της. Μπορώ να κάνω άλλους μουσικούς να παίξουν με όλη τους την καρδιά και την ψυχή και να καταθέσουν όλες τις δυνατότητες τους και μου αρέσει να νιώθω κατά αυτό τον τρόπο!

«Δυσαρμονία» κυβέρνησης προς το κοινό περί δικαίου αίσθημα

 Η συμπαράσταση του κόσμου στους γονείς που παλεύουν για να τιμωρηθούν όλοι όσοι προκάλεσαν την σιδηροδρομική τραγωδία, η οποία χτύπησε τις οικογένειές τους, είναι παλλαϊκή.

Η αντίδραση της πολιτείας, με παλινωδίες

• αλληλοαναιρούμενων δικαιολογιών για τα πεπραγμένα της, 
• αυθαιρέτων αλλά βολικών ερμηνειών των γεγονότων 
• απόκρυψης/παράλειψης νόμιμων αποδεικτικών 
• κι εφεύρεσης άλλων, έωλων, αποδεικτικών,
  

είναι ανεπαρκής ως απάντηση στα τραγικά γεγονότα, και κυρίως ουσιαστικά ανύπαρκτη ως απάντηση στους γονείς που έχασαν τα παιδιά τους και τους οικείους τους. Είναι, επίσης, απαράδεκτη και κάθε προσβολή καθώς και η εξύβριση των συγγενών και των οικογενειών των θυμάτων, αλλά και των πολιτών που διαφωνούν με τις κυβερνητικές εξαγγελίες.

Η συμπαράταξη όλων των Ελλήνων στο παλλαϊκό αίτημα για δικαιοσύνη, ισότητα, τιμωρία των ενόχων, πειθαρχία στους νόμους και διάκριση των εξουσιών, μαρτυράει 

• δυσαρμονία μεταξύ κυβέρνησης και του λαϊκού αισθήματος. 
• Δυσαρμονία ανάμεσα στην πολιτκή που ασκεί η κυβέρνηση και στα ζητούμενα από τον λαό. 
• Δυσαρμονία ανάμεσα στον τρόπο που η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τα παραπτώματα των πολιτών και τα παραπτώματα του πολιτικού προσωπικού.

Η δυσαρμονία αυτή είναι τόσο γενικευμένη στη δημόσια ζωή μας, που δεν καταλείπεται έδαφος για εμπιστοσύνη προς την κυβέρνηση, ότι πράγματι είναι θεραπαινίδα της κοινωνίας. Το αντίθετο μάλιστα. Καθημερινά αναδεικνύεται ένας αγώνας των κυβερνητικών για την πολιτική τους επιβίωση, που δεν ορρωδούν προ ουδενός, οσοδήποτε τραγικού γεγονότος, το οποίο αφορά και πληγώνει θανάσιμα την ζωή πολλών πολιτών. Μερικοί μάλιστα,  καθύβρισαν τους πονεμένους γονείς,  και τους ενέταξαν στις αμελητέες ποσότητες της εποχής, ενόψει άλλων -τάχα μειζόνων- ζητημάτων, τα οποία όμως δεν μπορούν να θεωρηθούν σημαντικότερα από τη ζωή των ανθρώπων και την απώλεια της αναντικατάστατης ανθρώπινης ζωής. 

Το επανειλημμένως απαξιωτικό ύφος των κυβερνητικών προς την παλλαϊκή απαίτηση για διαφάνεια, δικαιοσύνη, και διάκριση των εξουσιών, αλλά και η επίμονη αντίδραση του λαού στον εμπαθή αυταρχισμό της εξουσίας  μαρτυρά προφανή δυσαρμονία της εξουσίας προς το λαϊκό αίσθημα.

Η πρόσδεση ενός προσώπου σε θώκο που είναι φορέας πολιτικού αξιώματος, όσο και σημαντική να την θεωρεί κάποιος δι' εαυτόν, δεν σημαίνει ότι είναι σημαντική και για όλους τους άλλους. Η κατοχή ενός πολιτικού θώκου μπορεί να είναι προσωπική επιδίωξη, αλλά δεν είναι αναγκαστικά και κοινωνική επιδίωξη. Γιατί, με όχημα το πολιτικό του αξίωμα, μπορεί κάποιος να επιδιώκει τα προσωπικά, τα οικογενειακά και πάσης φύσεως ιδιωτικά  και ιδιοτελή συμφέροντά του, σε βάρος των συμφερόντων των άλλων πολιτών.

Η τάχα σε υψηλότατο επίπεδο προστασία του μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη (λίγο μετά το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ) είναι μια αδόκιμη, όψιμη και προσχηματική μέριμνα για τα όσια και τα ιερά της πατρίδας μας.

Η δεδηλωμένη συνιστά απόλυτο μέγεθος. Η σχετικώς ισχυρότερη  μειοψηφία, επ' ουδενί συνιστά λευκή επιταγή διακυβέρνησης. 

Οι πολιτικοί και οι πολιτικές τους, έρχονται και παρέρχονται, ο λαός, όμως, και το έθνος, παραμένουν κι έχουν ανάγκη διακυβέρνησης και προοπτικής.

Οι εξαχρειωμένοι πολιτικοί και οι διαβρωμένοι πολίτες-μαθητές τους, δεν συνιστούν πηγές δημιουργίας κοινωνικής αποδοχής, αλλά αποκρουστέα και επικίνδυνα πρότυπα.  Συνιστούν  φευκτέες εστίες σήψης και αποσύνθεσης.

 

Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά (2)

 

Στις μέρες μας η καθαριότητα είναι μια πολύ εύκολη υπόθεση, γιατί έχουμε στη διάθεσή μας ό,τι μας είναι παραίτητο για το έργο αυτό.

Η ατομική καθαριότητα και υγιεινή είναι ένα πράγμα. Αυτή, μαθαίνεις να σου αρέσει, από μικρό παιδί. Επιθυμείς να είσαι καθαρός, να είναι καθαρό το περιβάλλον που ζείς, και να μη βρωμίζεις τους χώρους και τα πράγματα τα δικά σου και των άλλων. Η ατομική μας καθαριότητα είναι υγεία, είναι ομορφιά, είναι αξιοπρέπεια, αυτοσεβασμός και σεβασμός των γύρω μας. Είναι «τάξη» στα πράγματα.

Η ανάγκη για καθαριότητα και η μέριμνα για τη διατήρησή της είναι θέμα αγωγής και στάσης ζωής.

Η εμμονή με την καθαριότητα είναι «ψυχική νόσος», που καμμιά φορά δεν θεραπεύεται εύκολα. Ο άνθρωπος, στην περίπτωση αυτή, δεν αγωνίζεται -εν τοις πράγμασιν- για να ζεί και να έχει συνθήκες υγείας, ευπρέπειας και άνεσης, αλλά, με τον αλλοπρόσαλλο αυτόν τρόπο, προσπαθεί να ελέγξει πράγματα και καταστάσεις κακώς κείμενα στη σκέψη και τη ζωή του, ή να διευθετήσει τις αδιέξοδες σχέσεις του.

Από την άλλη πλευρά, η παντελής αδιαφορία για την καθαριότητα, είναι επίσης «ψυχική νόσος» που υποδηλώνει ανωριμότητα, και μια αγωνία ακ΄πμα και για να συγκεντρώσει ο ακάθαρτος το ενδιαφέρον των άλλων στο πρόσωπό του.

Πέρα από τα στενά όρια της ατομικής και προσωπικής καθαριότητας, η καθαριότητα του περιβάλλοντος ημάς χώρου, δηλαδή του δρόμου, της πόλης, του γειτονικού ακινήτου, της θάλασσας και των υδάτων, των δασών και των ορέων, των κάμπων και των κτιρίων που ζούμε ή εργαζόμαστε, είτε αυτά είναι δημόσια είτε είναι ιδιωτικά, είναι ευθύνη όλων μας. Επίσης, είναι ζήτημα παιδείας, αγωγής του πολίτη, πολιτείας και αρχόντων, εκπαίδευσης και εκπαιδευτικών. Είναι προφανές, πως σε τούτη τη χώρα υπάρχει τεράστιο έλλειμμα σχετικής προσοχής και πρόνοιας για την καθαριότητα. Και τούτο είναι δείγμα νοσηρότητας της κοινωνίας μας και της ηγεσίας μας. Απάσης της ηγεσίας. Πολιτικής και πνευματικής. Γιατί δεν νοείται να όζει μια ολόκληρη πόλη (και μάλιστα μια κρατική πρωτεύουσα) και οι αρχές της να μην το γνωρίζουν ή να μην το αντιμετωπίζουν. Αν δεν το γνωρίζουν είναι γιατί αδιαφορούν, κι αν δεν το αντιμετωπίζουν είναι γιατί τους ταιριάζει η βρωμιά και η δυσοσμία.

Κοιτάξτε, για παράδειγμα τους κάδους των απορριμμάτων: Όπου και να είναι τοποθετημένοι, βρωμοκοπούν και νιώθεις αηδία από τη δυσοσμία καθώς πλησιάζεις για να αποθέσεις τα απορρίμματα που κρατάς. Ο έλεγχος της καθαριότητας των κάδων είναι ασφαλώς ζήτημα που υπάγεται στην ευθύνη των ΟΤΑ, αλλά από την άλλη πλευρά, όλοι εμείς πρέπει να φροντίζουμε ώστε κατά την τοποθέτηση στους κάδους των διαφόρων απορριμμάτων μας, να μην ρυπαίνουμε το χώρο και τους κάδους και να μην αφήνουμε να σκορπίζονται αυτά που απορρίπτουμε. Οσμηρά ή όχι, είναι απορρίμματα.

Ένα άλλο τραγικό παράδειγμα, στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της πατρίδας μας είναι η ρύπανση των πεζοδρομίων και των πάρκων από περιττώματα σκύλων. Πολλοί άνθρωποι που απολαμβάνουν τη συντροφιά των ζώων τους, θεωρούν αναφαίρετο δικαίωμά τους να απολαμβάνουμε εμείς την κόπρο τους, και μάλιστα όχι μόνο έξω, στο δρόμο ή στο πάρκο, αλλά και μπροστά στην πόρτα μας, στο σκαλοπάτι μας! Έτσι, αυθαίρετα, αντικοινωνικά, ανεπίτρεπτα, προκλητικά, προσβλητικά και αναιδώς, καθώς βολτάρουν με το κατοικίδιό τους, στέκονται μπροστά στην πόρτα σου και σου αφήνουν ένα αχνιστό απόβλητο, οσμηρό, αηδιαστικό, ρυποφόρο και ρυπογόνο, που μπορεί να το κουβαλήσεις, ακόμη και μέσα στο σπίτι σου!

Έχει συμβεί να διαμαρτυρηθώ για την πρόκληση και την προσβολή να ρυπαίνουν το σκαλοπάτι μου, την είσοδο του σπιτιού μου ή το λιγοστό χώμα στο δεντράκι που είναι μπροστά στην πόρτα μου, και έλαβα την απάντηση πως «τα ζώα είναι καθαρώτερα από τους ανθρώπους!»

Άλλη φορά έλαβα την απάντηση πως θα έπρεπε να διαμαρτύρομαι «και για τους ρύπους των αδέσποτων», παρακινώντας με δηλαδή να ανοίξω διάλογο με τα ζώα αυτά (που όμως ποτέ δεν είδα να ρυπαίνουν μπροστά στην πόρτα μου), ενώ εκείνα που τα κρατά ο κύριός τους με το λουρί, στέκονται και κοπρίζουν αναίσχυντα και σκόπιμα το χώρο μου, με υπαιτιότητα του κυρίου του ζώου, αφού το χαριτωμένο πλάσμα που ζητά μια ματιά καλωσύνης κι αγάπης, ποτέ δεν θα ήθελε να με βλάψει, ή να με προσβάλει.

Βλέπετε, η αγάπη για προσβολή και για πρόκληση ψυχικών τραυμάτων, είναι ... ανθρώπινο χάρισμα!

Σε κάποιον που διάλεξε να αφήσει το ζωάκι του να ουρήσει στο σκαλοπάτι μου, προθυμοποιήθηκα να κάνω το ίδιο στο δικό του σκαλοπάτι, αλλά δεν το δέχθηκε και με κοίταξε επιθετικά και εξαπορημένος, σε βαθμό που μού 'δειξε πως με θεωρούσε ανισόρροπη! Τί εγωϊσμός! Δεν σκέφτηκε ότι αυτός ο ίδιος μόλις είχε βιαιοπραγήσει στην αξιοπρέπεια και την προσωπικότητά μου; Μου είχε φερθεί προσβλητικά και περιφρονητικά. Είχε ρυπάνει το χώρο μου! Ασφαλώς, αυτό είναι παράνομο, αλλά δεν έδειχνε ούτε να το υποψιάζεται.

Ας μην αφήσουμε απ' έξω από τούτη την πολεμική μας, εκείνους που πετάνε τις αθλιότητές τους (αποτσίγαρα, μυξομάντηλα, κλπ. απόβλητα) έξω από το αυτοκίνητό τους, καθώς κινούνται μέσα στην πόλη ή έξω από αυτήν, στην ύπαιθρο. Αυτοί μπορεί να γίνουν εμπρηστές από ηλιθιότητα ή από αδιαφορία. Και γίνονται ρυπαντές από πρόθεση, αδιαφορία και αναίδεια. Απολίτιστοι, εγωπαθείς, ατομιστές και αντικοινωνικοί. 

 

Ας μην αφήσουμε απέξω, ούτε τις κυρίες που αγαπάνε τα ζωάκια τους, στα οποία επιτρέπουν να χώνονται στο κρεβάτι τους, και μετά, τινάζουν το σεντόνι τους στην (από κάτω ευρισκόμενη) βεράντα σου. Τινάζουν μέσα στον καφέ σου, πάνω στα απλωμένα ρούχα του μωρού σου. Στα απλωμένα σου προσόψια και εσώρουχα. Κι είσαι κακός κι ακατανόητος, αν πεις πως στις πολυώροφες οικοδομές δεν μπορούμε να τινάζουμε τα απόβλητά μας στους αποκάτω, σαν να τους θεωρούμε άξιους  αποδέκτες των σκουπιδιών μας. Αυτό είναι πράξη άδικη, αστικά ανεπίτρεπτη γιατί συνιστά προσβολή της προσωπικότητας και του ρυπαινομένου χώρου του γείτονά μας. Είναι αξιόποινο, ανήθικο, αναξιοπρεπές, αυθαίρετο και επί πλέον δείγμα έλλειψης παιδείας, ενσυναίσθησης και αγωγής του πολίτη. 

Το θέμα της μη-καθαριότητας στην πόλη, όταν κάθε μέρα ζείς σε ένα βρώμικο περιβάλλον, το συνηθίζεις σιγά-σιγά, και η αρχική σου αντίδραση καταντά μια απελπισμένη αηδία. Παράλληλα, σου δημιουργεί την ψυχολογία του φτωχού και απολύτως ενδεούς, του κακομοίρη, του εγκαταλελειμένου. Γιατί δεν γίνεται νά 'σαι πλούσιος και νά 'σαι γεμάτος σκουπίδια και βρώμα! Θα βάλεις τους υπηρέτες σου να καθαρίσουν! Ούτε γίνεται να ζείς σε ένα χώρο, σπίτι ή πόλη που είναι σκουπιδότοπος! Εδώ, πρέπει κανείς να μην έχει το παραμικρό ενδιαφέρον!

Όμως σαν γυρίζεις από την εξοχή, όπου προς στιγμήν ανέπνευσες καθαρό αέρα κι έμεινες λιγάκι στη φύση, αυτή η κακοσμία, η βρωμερή σκόνη, τα σκουπίδια παντού, τα χιλιοβρωμισμένα πεζοδρόμια, σε ενοχλούν αφάνταστα, κι η ναρκωμένη και αδρανής πολιτεία, που εμφανίζεται στην τηλεόραση για μια ακόμη πολιτική φανφάρα και ανοησία, μοιάζει πτώμα που κουνήθηκε μέσα στο φέρετρό της.

Εξοργίστηκα, θυμήθηκα τραγούδια, ταινίες και λογοτεχνήματα να λένε για τις παλιές τις γειτονιές που λάμπανε από πάστρα, και που τα φτωχικά σπιτάκια παλάτια γινόντανε από τον ασβέστη και τα γεράνια στα παράθυρα. Κι έκανα μόνη μου, εκείνο που κάναν οι κυράδες, στα χρόνια της φτώχειας, της οικονομικής δυσπραγίας που φέραν οι πόλεμοι, τότε στα χρόνια της αγάπης για το καθαρό και τ' όμορφο, στα χρόνια της αξιοπρέπειας του φτωχού, στα χρόνια που η καθαριότητα ήταν μισή αρχοντιά. Και πήρα τη σκούπα μου, και βγήκα στο πεζοδρόμιο, να διώξω την πράσινη μύγα και την κόπρο του δεσποζόμενου σκύλου, που ο κύριός του αποφάσισε να βρωμίσει το σκαλοπάτι μου καθώς το φώτιζε ο πρωϊνός ήλιος.

Σε πείσμα των καιρών, και (χωρίς να «περιμένω την πρόσληψη δημοτικών υπαλλήλων για την καθαριότητα», -πάγια απάντηση των υπαλλήλων του δημοσίου για την έως απραξίας δυσκινησία των υπηρεσιών του-) έκανα από μόνη μου, το πεζοδρόμιο μπροστά από το σπίτι μου -κι απ' τα διπλανά μου- ν' αστράψει από καθαριότητα. Κι αυτό δεν με προσέβαλε, ούτε με μείωσε. Μου έδωσε τη χαρά της δράσης και της απόλυτης αντίδρασης στην παγιωμένη σήψη, την αδιαφορία, τη φθορά, το θάνατο, τη μιζέρια και την διοικητική ανικανότητα.

Τί λέτε: Δεν δοκιμάζουμε όλοι μας να κρατάμε καθαρή, τουλάχιστον την είσοδο του σπιτιού μας, αποδιώχνοντας τη μιζέρια της εγκατάλειψης, της βρωμιάς και της αδιαφορίας; Μπορεί νά σκορπιστεί ο ζόφος της αθλιότητας και της δυσωδίας που φράζει την πνοή μας !

Μπορεί, τέλος, ν' αλλάξουμε ψυχολογία και να εγκατασταθεί στη σκέψη μας η φρεσκάδα και η ομορφιά.

Μπορεί ν' αρχίσουμε να αποκτάμε και μια διάθεση για δράση και δημιουργία, για όχι άλλη ανοχή στη στασιμότητα και την απραξία, και έτσι να πάρουμε στα χέρια μας την πολιτική πρόταση περί του πρακτέου. Πολύ εμείναμε μέσα στο αδιέξοδο, παρακολουθώντας άβουλοι κι άφωνοι θεατές, τους εναλλασσόμενους  πολιτικούς ρύπους να σκεπάζουν το χαμόγελο και να εξαφανίζουν την ελπίδα μας! 

 

Σημείωση: Για το θέμα αυτό είχα  γράψει και στο παρελθόν (http://www.filareti.gr/2015/08/blog-post_23.html), αλλά επανέρχομαι, με εμπλουτισμένο το αναδημοσιευόμενο σημείωμα, επειδή η εκούσια ρύπανση εκδηλώνεται με άπειρους τρόπους και την συναντάμε στην καθημερινότητά μας με τις πιο απίθανες μορφές!